Νικόλαος Ἐπισκοπόπουλος Ut dièse mineur (1893)

Νικόλαος Ἐπισκοπόπουλος Ut dièse mineur (1893)

Ήρκεσεν ἐν βλέμμα τῆς, ἐκ τῶν ἀτενῶν ἐκείνων καὶ χαύνων, ἐνῶ τὰ ἄκρα τῶν χειλέων τῆς ἀνεσηκώνοντο ὀλίγον, καὶ συνεπτυχούτο τὸ πρόσωπον τῆς ἐλαφρῶς εἰς ἄηχον γέλωτα, παιγνιώδη καὶ φύσει εἴρωνα, καὶ ἠνοίγοντο ενθαρρυντικώς  καὶ ελευθέρως οἱ βραχίονες τῆς πρὸς σφιγκτόν ἐναγκαλισμὸν – ὅπως ὅλα τὰ λησμονήσω καὶ πάλιν, μετᾶ τῆν στιγμιαίαν ἐκείνην ἐξέγερσιν τὴν ἀπεγνωσμένην, καὶ δεθῶ καὶ πάλιν εἰς τὴν ἄλυσίν μου τὴν μαγικήν, ἥτις μὲ έκαμνε νὰ μὴ βλέπω τίποτε, τίποτε νὰ μὴν ἀκούω καὶ νὰ μεθύω αἰωνίως καὶ νὰ διψῶ τὸν έρωτά της, τοὺς ἐναγκαλισμούς τῆς τοὺς θερμούς, εἰς τοὺς ὁποίους μοῦ παρέδιδε, μοῦ εγκατέλειπεν επιχαρίτως τὸ σῶμα της ὁλόκληρον, καί τὰ φιλήματα τῆς τὰ καίοντα καὶ ἡδυπαθῆ, καὶ ὅλον τῆς τὸ σῶμα τὸ αρωματώδες καὶ εὐκίνητον καὶ λεπτὸν ὡς ερπετού…

Αἱ ἔριδες αὗται, βάναυσοι ὡς ἐπί τὸ πλεῖστον καὶ βίαιαι ἐκ μέρους μοῦ, προερχόμεναι ἐκ τῆς ψυχρότητος καί τοῦ πείσματος καί τῆς ἀπιστίας τῆς, τοιουτοτρόπως  πάντοτε ἐτελείωνον, καὶ ἀπέμενον ἐγὼ μὲ μεγάλην ἀπώλειαν νευρκκῆς δυνάμεως, ἀσθενικός, μὲ πληγωμένα καὶ ἐξηντλημένα τὰ πτωχά, τὰ εὐερέθιστα νεῦρα μοῦ, μὲ περισσοτέραν ἀνάγκην θωπειῶν καὶ ἀγάπης ἀπὸ πρῶτα. 
  Ἔπεσα τώρα κουρασμένος ἐπί τῆς εὐρείας καὶ μαλακῆς ἔδρας εἰς τὸ ἡμίφως, καὶ ἡ Μύρρα εκάθησεν ἀναποφάσιστος πρό τοῦ κλειδοκυμβάλου, νωχελώς, καὶ ἔσυρε τυχαίως ἐν μουσικὸν τεμάχιον ἐκ τοῦ ὀκρίβαντος.

Τὸ κλειδοκύμβαλον ανεωχθέν ἀφῆκε οἰμωγὴν μετάλλου, κενὴν καὶ ἀόριστο, ἀπείρως πένθιμον καὶ δυστυχῆ.

Τὸ φῶς τῶν κηρίων, ὡς διήρχετο διά τοῦ τετραγώνου ἐρυθροῦ αλεξιφώτου μὲ τὰς ἐκ λεπτοῦ ἀτλαζιοῦ παρυφάς, ἐφώτιζε πλαγίως τὴν μίαν παρειάν τῆς Μύρρας καί τὸ σῶμα τῆς τὸ κομψόν μέ τὴν λεπτοτάτην ὀσφὺν καί τὰ εὐρέα ἰσχία. Ἔβλεπον, ὡς εκαθήμην δεξιόθεν, τὸν λεπτὸν καταφώτιστον χνουν περιστέφοντα λαμπρώς διὰ χρυσῆς αἴγλης τὴν φευγαλέαν κατατομήν τοῦ παιδικοῦ τῆς προσώπου. Τοὺς ὀφθαλμούς τῆς τόσον μεγάλους καὶ ὑγρούς, σύμβολον τῆς θελήσεως καί τῆς ισχύος τῆς καλλονῆς τῆς, καί τὰ χείλη τῆς ἐρυθρά, ἐρυθρά, προτεταμένα ὀλίγον, σύμβολον τῆς ἡδονῆς, τῆς σχεδὸν ὀδυνηρὰς καὶ οἱονεὶ διυλισμένης, τὴν ὁποίαν μοι παρείχεν – δέν τὰ ἔβλεπον.

Ἡ λάμψις τῶν κηρίων διέγραφε περί τὸ κλειδοκύμβαλον κύκλον φωτεινὸν περιωρισμένον, καὶ ἡ λοιπὴ ἀπέραντος αἴθουσα εὑρίσκετο βυθισμένη εἰς τὸ σκότος μὲ σκιὰς ἀορίστους, μὲ ἔπιπλα ἀόριστα, μὲ μόνον φωσφορίζον σημεῖον, κομψὸν λαμπτῆρα μέλαινα μὲ ἠλαττωμένην πολύ τὴν φλόγα, σχεδὸν εσβεσμένον, ἀναδίδοντα φέγγη σελήνης παγερὰς καὶ ὁμιχλώδους, διὰ μέσου τῆς ἀδιαφανοῦς σφαίρας τοῦ.

Οἱ λεπτοὶ καὶ ἐπιμήκεις δάκτυλοι ἤγγισαν τὰ πλῆκτρα βραδέως καὶ ἐλαφρῶς κατ’ ἀρχάς.

Εἰς τοὺς πρώτους ἤχους, ἀποσπασθέντας μαλακοὺς καὶ παρατεταμένους, εσήκωσα τὴν κεφαλὴν ταραγμένος καὶ παρετήρησα τὴν μουσικήν. Ήτο τὸ ἀριστούργημα τοῦ Μπετόβεν, ἡ σονάτα εἰς ut diese mineur.

Αἱ πρώται συγχορδίαι μακραὶ καὶ πένθιμοι, μὲ ποίαν τινὰ χροιὰν μελαγχολίας ἀνέκφραστον, ἐκδηλουμένην δι’ ἤχων βαρέων, ἐμμόνων καὶ ἄλλων ὀξέων, παιγνιωδῶν διαδεχομένων ἀλλήλους, μοι ἐπροξένησαν φρικίασιν τινὰ ἐντεταμένην, ποίαν τινὰ συγκίνησιν ἀνεξήγητον, όσω καὶ βαθεῖαν, ἥτις μοῦ ετάραζε πολύ τὰ νεῦρα, μοῦ ἐπέφερε ἀγωνίαν τινὰ καὶ ταχύτητα τῆς ἀναπνοῆς. Καὶ ἠσθανόμην τὸ στῆθος μοῦ πιεζόμενον ἐκ τῶν ἔσωθεν καί τὸν ἀέρα εκλείποντα

Κραυγαὶ ἄλγους ἐξήρχοντο τώρα ἐκ τοῦ κλειδοκυμβάλου, ἀλλὰ κραυγαὶ ἄλγους ἠρέμου, πλήρους ἐγκαρτερήσεως λυπηράς, γλυκείαι ὡς λυγμοὶ κλαίοντος ἐραστοῦ, οἵτινες εἰσέδυον ανεκφράστως εἰς τὴν καρδίαν καί τὴν ἐβύθιζον εἰς ὄνειρον γλυκύ, εἰς ἐφιάλτην ἥσυχον.

Τὸ ἀρχικὸν θέμα, συνοδευόμενον ὑπὸ συγκεκομμένου ρυθμοῦ τῆς basse, περιοδικοῦ, κατήρχετο ἔπειτα εἰς βαρύτερον τόνον μὲ διαμελώδησιν ὡραίαν καὶ ευφυά, ἥτις ἐπὶ στιγμὴν ‘μ’ ἔκαμε νὰ δοκιμάσω χαρὰν αμιγή… Ἡ σύγχυσις μοῦ ἡ γλυκεία ἠκολούθει δουλικώς τῆς μουσικῆς φράσεως τὴν ἀνάπτυξιν, νωχελῆ καὶ βραδείαν καὶ λυπηράν, ὡς τὸ μοιρολόγιον τοῦ Γολγοθά… Ἔπειτα τὸ κλειδοκύμβαλον έσυρεν αἰφνιδίως μακρὰν κραυγὴν πόνου, βαθεῖαν, ἀπροσδόκητον, ἥτις διήλθεν ἐναλλὰξ ἀντιλαλοῦσα ἐπὶ ὅλων μοῦ τῶν νεύρων καὶ ἀφῆκε αὐτὰ πάλλοντα καὶ πληγωμένα.

Σπαρακτικαὶ κραυγαί, δυσαρμονία τῆς ἑβδόμης, θαυμασίως ἀποκρυπτόμεναι ὑπό τὰ ἄλλα κύματα τῆς ἁρμονίας, ‘μ’ ἐκράτησαν μετέωρον εἰς φρικίασιν ἐπώδυνον, ἐνῶ τὸ θέμα ἐξηκολούθει ἔπειτα πάλιν τὸν κανονικὸν ροῦν τοῦ μὲ  μελαγχολίαν πάντοτε βαθεῖαν, βαθυτάτην, ἀνήκουστον, μὲ παλλιροίας καὶ ἀμπώτιδας, ἐπιτεινόμενον βαθμηδὸν καὶ καταπῖπτον ἔπειτα χλιαρὸν καὶ κατευνάζον, ἐξαφανιζόμενον ὑπὸ διαμελωδήσεις ποικίλους καὶ ἀνακῦπτον πάλιν εἰς τὴν ἀρχικὴν χροιάν, λυπηρὰν πάντοτε καὶ πένθιμον.

Μετὰ μακρὸν καὶ ἄρρυθμον κλονισμὸν συγκινήσεως ἐβυθίσθην τώρα ἐξηντλημένος, λικνιζόμενος ὑπό τῶν δακρυβρέκτων τόνων, εἰς νάρκην βαθεῖαν καῖν τεταραγμένην, ὡς ἐφιάλτην, νάρκην μορφινομανοῦς, καὶ μοι ἐφαίνετο ὡς οἱ ἦχοι νὰ ἤρχοντο μακρόθεν, καὶ ἐξέπνεον πρό τῶν ὤτων μοῦ καὶ μετεδίδοντο εἰς τὸν ἐγκέφαλον μοῦ ὡς ὀπτικαὶ καὶ ὀσφραντικαὶ εἰκόνες.

Ὡσεὶ ἐν φαντασματοσκοπίω ανελίσσοντο τώρα πρό τῶν ὀφθαλμῶν μοῦ τοπία ἤρεμα καὶ πένθιμα, δύσεις ἠλίου πλήρεις πορτοκαλιοχρόου καὶ ἰώδους καὶ κροκοειδούς κιτρίνου, μὲ νέφη τραγικώς ἐρυθρὰ καὶ τελευταίας ἀκτῖνας ἠλίου εσβεσμένας καὶ παγεράς· καὶ ἀνατολαὶ σελήνης εξέρυθροι ὡς αἱματώδεις καὶ ὀπτασίαι ποταμῶν σιγαλώς κυλιόντων τὰ πράσινα, τὰ θολὰ νερά τῶν, στιλπνὰ καὶ γοργὰ ὡς σώματα ὄφεων μελανωπών.

Καὶ ὡς ἀτμόσφαιρα τῶν εἰκόνων, προσέβαλλε τὴν ὄσφρησιν παραδόξως απόπνοια βανίλλης ξεθυμασμένης καὶ ἴου καὶ ροδοδένδρου καὶ μύρρας, ὅλην επικρατουμένην ὑπὸ ἀορίστου αναθυμιάζεως βενζόης καὶ λιβάνου νεκρωσίμου.

Ὅλον μοῦ τὸ σῶμα ἐφαίνετο ἐλαφρωθὲν καὶ ἀναπτερούμενον πρός τὸν αἰθέρα, καὶ ἔβλεπον περιέργως ὡς ξένην καὶ μετὰ τινὸς οἴκτου καὶ περιφρονήσεως τὴν γυναῖκα ἐκείνην, τὴν ὁποίαν τόσον φρενιτιωδῶς ἠγάπων, καὶ τόσον βαθέως ἐμίσουν, τὴν τύραννον μοῦ ἐκείνην τὴν ἄπιστον, ἥτις διὰ μαγγανείας, διὰ γοητείας μυστηριώδους, μὲ συνεκράτει αρρήκτως καί μὲ κατέστρεφεν…
   Ὀλίγαι νόται ἀκανόνιστοι, βαθεῖαι, ἀσύνδετοι, ὡς προαγγέλλουσαι καταιγίδα, καὶ ἤρχισε τώρα τὸ allegretto τῆς σονάτας, παιγνιῶδες, πλῆρες ἠλεκτρισμοῦ καὶ ἀνησυχίας πυρετικῆς, καὶ ποιᾶς τινὸς χαρὰς τρελλής, χαρὰς μεγάλης, διακοπτομένης ὑπὸ ἐκρήξεων πικρίας καὶ χολῆς – εκδηλούν ὅλο τὸ πάθος τὸ ἀπελπιστικόν τοῦ μεγάλου συνθέτου, τοῦ ἀπαθανατίσαντος εἰς τὴν περιπαθῆ ταύτην σονάταν ὅλον τὸ πῦρ καί τὴν πικρίαν καί τοῦ περιγραφέντος ἔρωτος τοῦ, ὅλην τὴν ἀγανάκτησιν καί τὸ μῖσος τοῦ διά τὴν γυναῖκα.
    Καὶ ἐμὲ κατέλαβεν ἀγανάκτησις καὶ λύπη κατά τῆς γυναικὸς ἐκείνης τῆς ἱστορικῆς, ἥτις απέσπασεν ἐκ τοῦ στήθους τοῦ μεγάλου ἐκείνου μουσικοῦ τὸν ὕψιστον ἐκείνον γογγυσμόν τοῦ πάθους. Ἤθελα νὰ εἴπω τῆς Μύρρας νὰ κλείση τὸ κλειδοκύμβαλον, τὸ ὁποῖον τόσο μὲ συντάρασσεν, ἀλλὰ δὲν ὡμίλησα, δὲν ἐκινήθην. Ήτο μοιραίον…
   Ήρχιζεν ἤδη τὸ τελευταῖον μέρος τῆς σονάτας, καὶ ὡς πρὸς ἐπισημοποίησιν τῆς στιγμῆς ἐκείνης τῆς φοβεράς, τὸ μέγα ὡρολόγιον τῆς αἰθούσης ἔτριξε παραδόξως, ὡς ὅλα τοῦ τὰ ἐντόσθια νὰ συνεκλονίσθησαν καὶ εκτύπησεν ἔπειτα κλαυθμηρώς ὡς ἀγγεῖον ραγισμένον, μὲ διαστήματα ἀγωνιώδη καὶ παρατεταμένα, τὸ μεσονύκτιον.
   Τὰ πλῆκτρα ἔφριτταν τώρα ὑπό τὴν γοργήν, τὴν τεταραγμένην περιοδείαν τῶν δακτύλων, καὶ ἀνέδιδον ἤχους κλιματοείδείς, συνηνωμένους σχεδόν, ταχυτάτους,  τελευτώντας, σβεννυμένους εἰς μικρὰν παράτασιν ἀπότομον. Ἦσαν δάκρυα, δάκρυα φλογερά, ἀπολήγοντα εἰς σπασμόν, δάκρυα ἐγκαταλείψεως, δάκρυα λύσσης, συνοδευόμενα ὑπὸ κραυγῶν ἀπελπισίας, ὑπὸ φωνῶν ἐξεγέρσεως· παραφροσύνη ὁλόκληρος μανίας, κατάραι εξεμούμεναι ἀπὸ στόματος ψυχορραγοῦντος, φωναὶ διαμαρτυρίας ὑπερτάτης, συντριβόμεναι εἰς βαρείας μελωδίας θορυβώδεις. Ἔπειτα αἱ φωναί, αἱ ἀπελπισίαι, αἱ κατάραι, ἐξέλειπον βαθμηδόν, εσβέννυντο ὡς πνιγόμεναι εἰς τὴν ἰδίαν τῶν λύσσαν, καθησύχαζον ὀλίγον ὑπὸ πλημμύραν δακρύων καὶ ἐπανήρχοντο ἔπειτα μὲ νέας δυνάμεις, κορυφούμεναι εἰς πάταγον ἁρμονικόν, πλήρη πάθους σφοδροῦ, ὅστις ἀντήχει εἰς τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μοῦ, εξυπνών τὰς μυχίας κοιμωμένας ἠχοῦς τῶν πενθιμωτέρων μοῦ ἀναμνήσεων.
   Κατελήφθην ὑπὸ ταραχῆς ὑψίστης καὶ διεγέρσεως τινὸς σχεδὸν παραφόρου, ὡς κατά τοὺς ἀραιοτάτους παροξυσμούς τῶν νευρικῶν κρίσεων τῶν πολυώρων, αἵτινες κατελάμβανον κάποτε τὰ ἀσθενικά μοῦ νεῦρα.
   Ὁ ὀξὺς ἐκεῖνος παραμερισμός τοῦ πάθους, ὅστις εξωγκούτο ὡς θάλασσα μανιώδης, συνετρίβετο εἰς μικρὰς ἀπείρους κραυγὰς ὀξείας καὶ ὡς καταρράκτης συντριβόμενος εἰς κατακλυσμὸν υδατοκόνεως, μὲ ἀνήγειρε τῆς καρώσεως ἐκείνης, εἰς ἥν μὲ εἶχον ρίψει αἱ λικνιστικαὶ συγχορδίαι τῆς ἀρχῆς καὶ ‘μ’ εβύθιζεν εἰς μανιώδη τώρα ὄνειρα, τεταραγμένα ὄνειρα μέθης, ὄνειρα χασισοπότου παράδοξα καὶ ὅλον μοῦ τὸ σῶμα ἐταράσσετο τώρα ἀνήσυχον, καὶ ἡ κεφαλή μοῦ ἔσφυζε, καὶ οἱ ὀφθαλμοί μοῦ συνεστρέφεντο εἰς χρώματα αἱματώδη.
   Εἰς τὸν μεγάλον ἐκείνον νευρικὸν υπερερεθισμόν ὅλη μοῦ ἡ μανία καί τὸ μῖσος κατά τῆς Μύρρας ἐπανῆλθε σφοδρότερον. Ἡ γυνὴ ἐκείνη μοι ἐφαίνετο ὡς ὄφις συχαμερά, ὅστις μὲ ἐκράτει δουλικώς διά τῆς μαγνητιστικής δυνάμεως τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ, ὡς Σειρὴν μυσαρὰ καὶ δολία, καὶ εξεγειρόμην τώρα κατ’ αὐτῆς περισσότερον, ἐρεθιζόμενος πάντοτε ὑπό τῶν στοναχών ἐκείνων τῆς μουσικῆς, ἔμπλεος λύσσης καὶ μανίας.
    Εἰς διακεκομμένην τινὰ συγχορδίαν ὀξείαν καὶ παράφορον, ἐνόμισα ὅτι παρεφρόνουν, ἡ καρδία μοῦ εφώναζεν ὡς ζητοῦσα ἐκδίκησιν, ὡσεί τὰ παλαιὰ μίση τὰ ἀταβιστικά, ὅλον τὸ ἀνθρώπινον κτῆνος ἐξηγείρετο· καὶ ἴλιγγος μὲ κατέλαβε καὶ οἱ μυῶνες μοῦ συνεσπάσθησαν καὶ ἡ χείρ μοῦ συνέτριβε πυρετωδῶς μετὰ λύσσης καί τὸ περίβλημα, τὸ ἁπαλόν, τῆς ἔδρας. Τὸν νοῦν μοῦ διέτρεχον καὶ επλημμύρουν μύρια σχέδια αἱματηρὰ καὶ τερατώδη, ἐπιτεινόμενα ὑπό τῆς μουσικῆς καταιγίδος καὶ λαμβάνοντα ἔντασιν παράδοξον, τὰ ὁποία μάτην απεδίωκον μετὰ φρίκης.
   Ἠσθανόμην ὅτι ἡ δύναμις, ἡ γοητεία ἥτις μὲ συνεκράτει αρρήκτως συνηνωμένον μετά τοῦ πλάσματος ἐκείνου, ήτο ἀκατανίκητος, καὶ ἤθελα νὰ σωθῶ, καὶ ήξευρα ὅτι δὲν ἠδυνάμην, ἐνόσω οἱ δύο ἐκεῖνοι ὀφθαλμοὶ καί τὰ ἐρυθρὰ χείλη τῆς μαγίσσης ὑπῆρχον διάθερμα, ἐκινοῦντο, καὶ ἔκτοτε ἤρχισα νὰ συζητῶ πλέον μετὰ περισσοτέρας ἐπιμονῆς τὰς φρικώδεις σκέψεις, αἵτινες μὲ ταλαιπωροῦν.
   Ἔβλεπον τὴν ἄβυσσον τοῦ ἐγκλήματος, ἥτις έχαινεν ἔμπροσθεν μοῦ καὶ ἐσυρόμην πρὸς αὐτὴν λεληθότως, ὡς ὠθούμενον ὑπὸ δυνάμεως ὑπερτάτης, ὡς ἡ βαθύτης αὐτῆς καί τὸ ἀπείρως φοβερὸν νά μὲ εἵλκυε περισσότερον.
   Ἡ Μύρρα έστρεψεν ἔπειτα μοιραίως τὸ μυσαρὸν πρόσωπον τῆς καί μὲ παρετήρησε γελῶσα, καὶ ἀντήχησε τώρα ὁ γέλως τῆς, καὶ ἀπεκαλύφθησαν οἱ ὀξεῖς ὡς εχίδνης ὀδόντες τῆς, ἐνῶ οἱ δάκτυλοι τῆς ἐξηκολούθουν τὰς ἰλιγγιώδεις ἁρμονίας, αἵτινες τὴν άφινον ἐκείνην παντελῶς ἀδιάφορον.
   Εἰς τὰ διατετριμμένα μέχρι ρήξεως νεῦρα μοῦ ἡ παραφορὰ καὶ ἡ λύσσα, καὶ ἡ ἰδέα τοῦ ἐγκλήματος ἐκορυφώθησαν. Ἡ λάμψις ἐκείνη ἡ ζωώδης τῶν ὀφθαλμῶν τῆς, καὶ ἡ ἀναισθησία τῆς μὲ κατέστησαν έκφρονα.
   Ἡ μουσικὴ καταιγὶς ἐξηκολούθει πάντοτε, πυρετώδης, διακεκομμένη, μὲ ἐξάρσεις νευρικάς, αποτόμους…
   Ὥρμησα έκφρων καὶ τὴν ἔδραξα ἐκ τοῦ λαιμοῦ διά τῶν δύο μοῦ χειρῶν, καί τὴν ἔσφιγγα, τὴν ἔσφιγγα μανιώδης, ἐνῶ διά τῶν ὀδόντων μοῦ έδακνον μετὰ λύσσης, ἀπέσπων τὴν ξάνθην τῆς κόμην· καὶ προσήγγιζον τὸ πρόσωπον μοῦ εἰς τὸ πρόσωπον τῆς, καὶ παρηκολούθουν μετ’ ἀνακουφίσεως ὑψίστης τὴν ἀγωνίαν τῆς, τοὺς ὀφθαλμούς, οἵτινες ἐξήρχοντο τῶν κογχῶν, μοῦ ἐπροξένουν διὰ πρώτην φορὰν ἀηδίαν, καί τὰ χείλη τῆς κυανὰ τώρα καὶ εξογκωμένα… καὶ ὅλου τοῦ προσώπου τῆς τὴν ἀγωνιώδη διαστροφὴν ἡ ὁποία μοι ἀπέδιδε τὴν ἐλευθερίαν, μὲ ἐλύτρωνε διὰ παντός…
   Καί τὴν ἔσφιγγα, τὴν ἔσφιγγα, ἐνόσω τὸ κλειδοκύμβαλον ἐξηκολούθει ‘ν’ ἀποδίδη τὴν φρίσσουσαν ἠχώ τοῦ, καὶ ἔπειτα, ὅταν καὶ ἐκεῖνο ἀπέθανε, τὴν ἀπώθησα μετὰ φρίκης, καὶ ἔφυγα μέ τὴν καρδίαν διαρρηγνυομένην ὑπό τῶν παλμῶν καί τὸ λογικόν μοῦ διαστραφὲν διὰ παντός!