Η Αυτοπροσωπογραφία του Γεράσιμου Βώκου, μετά την επεξεργασία και συντήρηση του Αρχείου Νεοελληνικής Τέχνης
Αυτοπροσωπογραφία Γεράσιμου Βώκου (1917) Από την συλλογή Πορτραίτων του Αρχείου Νεοελληνικής Τέχνης “Σοφία Λασκαρίδου”, υπό την επιμέλεια του Δημήτρη Παπαγεωργόπουλου.
Πρώτη δημοσίευση: Το Μπουκέτο, τόμος 4, αριθμοί τευχών 175 – 176 – 177 – 178, σελ. 715, 760, 793, 805.
Σημείωση επιμελητή: Η παρούσα εργασία αποτελεί καρπό πολυετούς και επίπονης έρευνας, μεταγραφής χειρογράφων και επίμονης αναδίφησης σε αρχεία. Επίσης, υπήρξε η ενασχόληση του γράφοντος κατά την διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης καραντίνας. Μέχρι σήμερα, οι συστηματικότερες μελέτες για το έργο του Γιαννόπουλου αποτελούν έργο της κυρίας Χριστίνας Ντουνιά. Κάθε αναδημοσίευση από την παρούσα έρευνα, καλό θα ήταν να γίνει με αναφορά στον επιμελητή, καθώς αποτελεί κομμάτι της διδακτορικής του διατριβής. Ηλίας Κ. Κολοκούρης
Το στοιχειωμένο δάσος ο ήλιος πυρώνει, η λαύρα απ’ τη γη ανεβαίνει λαχτάρα, οι ίσκιοι ζωντανεύουν, ξυπνούνε τα στοιχειά. – Ήρθε μεσημέρι.
Πανώρια η Λάμια, απ’ τον ύπνο ξεληθαργώνεται, το δάσος αλωνίζει, σ’ τα δυνατά των κοιμισμένων βοσκών νεύρα χύνεται όνειρο καφτερό. Αχόρταστη απ’ τον ένα σ’ τον άλλον πετάει, κι η διψασμένη της ψυχή των κοιμισμένων τη ζωή ρουφάει σε φίλημα θανατικό. Και πάει, αδρόσιστη, φρενιασμένη απ’ την αδάμαστη ηδονή.
Κάτου από γιγάντια σικυά που μονάχη το στραβοδίβολο κορμό της ξανοίγει, μέσα σ’ την παχειά σκιά που κρατούνε τα φύλλα της τα όμοια με φάσκελα, κολώνα μισοστέκεται μαυρισμένη, Γέρο – Σατύρου βαστώντας καιροφαγωμένη προτομή. Ψηλά, σ’ του ήλιου το άναμμα, κοράκια, στρυφογυρίζουν γυαλίζουν και κρώζουν. Χάμου, χαμηλά πρασινάδας πεθαμμός, και σ’ τον ίσκιο παχύ, το γέλοιο, που κρύβει της αιώνιας ηδονής το μυστικό.
Με χείλια αφρισμένα, η Λάμια πανώρηα, σ’ τη μαρμαρένια κρεμάστηκε προτομή, σε στήθια αναμμένα σφιχτά το μάρμαρο έκλεισε, με τους χτύπους της καρδιάς της την πύρινη δέηση έκαμε, το μυστικό ζητώντας ηδονής παντοτινής… Και καρφωμένη σ’ τα νύχια, τα δόντια σφιχτά, το στόμα εκόλλησε σ’ το γέλιο το βαθύ.
Απ’ τη λαύρα του φιλιού ζωντανεμένο, κουνήθηκε, έσκυψε, το μαρμαρένιο κεφάλι, με στόμα ως τ’ αυτιά ανοιχτό, και μ’ άφωνο γέλιο Θεού τρομερό, φίλησε το αφρισμένο στόμα.
Τρέμει και καίεται. Το κορμί της μανιώνει η δύναμη του Θεού, σ’ την ψυχή της ξανανοίγει Παράδεισος τρομερός, τα μάτια της ξαστράφτουν μαγεμμένα… Δέντρα φύλλα κλαδιά λουλούδια, ηλιασμένες κι ισκιωμένες μεριές, όλα πλουμισμένα με μάτια – μ’ όλα τα μάτια που σβυσε με φιλιά – αστρόφωτα, το τρελαμένο της κορμί σαϊτεύουν μ’ ηδονή….. και κάθε κλώνου λίγωμα, κάθε πεθαμένου φύλου χάιδεμα, κάθε χορταριού ανάδεμα, κάθε φωνή και κάθε χρώμα, το δάσος όλο κι όλος ο αέρας μαζί με τον ουρανό, γεννώντας σ’ το κορμί της ηδονή μ’ άφαντα φιλιά τις πίνουν την ψυχή.
Λιποθυμισμένη τώρα σ’ την πρασινάδα που την φιλεί με βελονιές, καταχωνιασμένη απ’ την άπειρη ηδονή που βαθειά δεν περονιάζει τώρα σ’ τα κόκκαλα, νοιώθει το αίμα της να ξεθυμαίνη με πόνο, την ψυχή της να σώνεται απ’ την άσπλαχνη γλύκα με πρόσωπο σπαραχτικά γελαστό. Τα μάτια της ξεψυχισμένα ολάνοιχτα, σ’ το αφάνταστο σπασμό – σ’ τον τελευταίο του κορμιού κορδακισμό – λάγνα σκιάχτρα στρίβουν σ’ τον ήλιο τις λάγνες του ρουφώντας φωτιές, πεθαμένα αχόρταστα.
Σ’ τον ουρανό φωτιά. Σ’ το στοιχειωμένο δάσος αποκαμωμένη λαμπράδα. Σ’ το κεραυνωμένο της Λάμιας κορμί, κοντά σ’ το γέλιο του προσώπου το τραγικό, τα δυο μάτια θεάνοιχτα μ’ αστραφτερή γιαλάδα. Κάτου απ’ τον κομπιασμένο της σικυάς κορμό, από τα φύλλα τα όμοια με φάσκελα, στο γέλιο του Γέρο – Σατύρου το Σατανικό, στα μαυρισμένα και μαρμαρένια χείλια του, λάμπει ακόμα μια στάλα από τ’ αφρισμένο φίλημα.
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ «ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ» Β. ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ
1894. σελ. 5 -14.
CHARLES DICKENS
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΕΘΥΣΟΥ
“Ένας άνθρωπος στεκότανε παρά το προσκέφαλο ψυχομαχούσης γυναικός, ενώ γονατισμένα παιδιά κοντά στο κρεββάτι ανεμίγνυον με τους πνιγμένους στεναγμούς των αθώας προσευχάς.
Το δωμάτιον ήτανε επιπλωμένο πτωχά αρκετή δε ήτανε μια μα τια επί του λυγνού και μελανού αθλίου όντος το οποίον δεν είχε πειά, παρά μια αδύνατη λάμψι ζωής, για να καταλάβη κανείς, μέχρι ποίου βαθμού τα βάσανα, αι στερήσεις, αι αγωνίαι είχαν βασανίσει την καρδιά της σε μακρά και βαρειά χρόνια.
Μια άλλη γυναίκα, ήδη γρεια, με βρεμένο το πρόσωπο από δάκρυα, υπεβάσταζε με τον βραχίονα της το κεφάλι της ετοιμοθανάτου” ήτανε η κόρη της.
Το αγωνιών όμως πρόσωπο δεν ήτανε εστραμμένο προς αυτήν, τα παγωμένα και τρέμοντα χέρια δεν έσφιγγαν τα δικά της τον άνδρα της ζητούσε η άμοιρη, επάνω του προσεκολλάντο τα μάτια της, τα έτοιμα να κλεισθούν για πάντα και ο ανήρ έχαμήλονε το κεφάλι υπό το βλέμμα αυτό. Τα ρούχα του εν αταξία βρώμικα, απεριποίητα, το πρόσωπο αναμμένο, τα μάτια βαρειά γεμάτα αίμα.
Τον έσυραν από όργιον για να παρευρεθή εις το λυπηρό τέλος εκείνης που έφερε το όνομά του.
Μια λάμπα σκεπασμένη με χαρτί κοντά στο κρεββάτι έριχνε ξεβαμμένο φώς επί των παρευρισκομένων, αφήνουσα το λοιπόν του δωματίου σε βαρύ και βαθύ σκοτάδι. Εκτός του σπιτιού βασίλευε η σιωπή της νύχτας και η ακινησία του θανάτου εκυρίευε το δωμάτιο, Εις το σκέ πασμα της γωνιάς κρεμότανε ένα ρολόγι’ το τικ-τακ ήτανε ο μόνος κρότος που διέκοπτε την απόλυτο γαλήνη, την επίσημη και όλοι όσοι ήσαν εκεί ακούοντες αυτόν τον πένθιμον ήχον εγνώριζαν ότι η ώρα δεν θα περνούσε χωρίς ο δείκτης να σημειώση τη στιγμή που η ψυχή θα φτερούγιζε..
Τέλος τα δάκτυλα της ψυχομαχούσης λύθηκαν και τα μάτια της που ανεπαύοντο απάνου στα παιδιά ανέβηκαν στον πατέρα. Προσεπάθησε ματαίως να μιλήση και ξανάπεσε πίσω στο προυσκέφαλο έπειτα έμεινε τόσο ήσυχη τόσο ήρεμος που φαινότανε βουτηγμένη στον ύπνο. “Έσκυψαν απάνου της, την φώναξαν με τ’ όνομά της, πρώτα σιγά-σιγά, έπειτα δυνατώτερα, με κραυγές, με τον τόνο της απελπισίας. Δεν έλαβαν καμμιά απάντησι.
Ήθέλησαν να μάθουν αν ανάσαινε: δεν άκουσαν καμμιά πνοή. Ήθέλησαν να βεβαιωθούν αν η καρδιά της κτυπούσε κανένας παλμός δεν ε άραξε τα επιτεθέντα δάκτυλα.
Η καρδιά ήτανε σπασμένη, και αυτή πεθαμένη.
Ο σύζυγος έσωριάστηκε σε μια καρέκλα κοντά στο κρεββάτι και εκτύπησε το φλέγον μέτωπό του με τα συσπασμένα χέρια του. Το βλέμ μα του επλανήθη κατά σειράν από του ενός εις τον άλλον έκ τών παρ ευρισκομένων, αλλ’ όταν τα δακρυσμένα μάτια του συνήντησαν τα μά τια της κόρης του, ανατρίχιασε. Κανένα λόγο παρηγορίας δεν ήκουσε, κανένα κίνημα ευσπλαγχνίας δεν τον εζήτησε. “Ολοι έφευγαν μακρυά απ’ αυτόν, τον απέφευγαν. Και όταν τέλος εγκατέλειψε το δωμάτιον, τρεκλών, κανείς δεν έσκέφθη να τον συγκρατήση, να τον ακολουθήση, να του απευθύνη λέξιν συλλυπητήριον.
Τα χρόνια παρήλθαν τα τέσσερα παιδιά που αφήκε η γυναίκα του μεγάλωσαν, και μετ’ ολίγον δεν ήσαν πειά παιδιά. Ο πατέρας, αυτός έμεινε ότι ήτανε και πριν, πάντα πειό πτωχός, πειό βρωμερός, πειο απαίσιος, και πάντα ο ίδιος μέθυσος, με ριζωμένο το πάθος, αδιόρθωτος. – Τα παιδιά, του προ πολλού τον είχαν εγκαταλείψει για να τρέχουν σ’ τους δρόμους μόνη η κόρη έμεινε μαζί του, αλλ’ ειργάζετο σκληρά, και δεν έμεινε βρυσια, ή κτύπημα που δεν μετεχειρίσθη για να την αναγκάση να του πάρη πιοτό ή για να του δώση χρήματα που ξόδευε σ’ την ταβέρνα.
Ένα βράδυ κατά τας δέκα – η κόρη ήτανε άρρωστη, και δεν υπήρχον κατά συνέπειαν χρήματα για την ταβέρνα- επήγαινε προς το σπίτι του συλλογιζόμενος ότι, αν είχε αυτή κατορθώση να κερδήση τίποτε, δεν θα είχε ανάγκη να φέρη τον γιατρό της συνοικίας, ή να σκοτισθή να ρωτήσω τι είχε γιατί ώς εκεί ποτέ δεν έφθανε η σκέψι του.
Ήτανε Δεκέμβριος καιρός υγρός. Ο άνεμος έφύσα δυνατά, διαπερών τα ρούχα, παγώνων τα μέλη: η βροχή έπεφτε με το σακκί. ‘Εζήτησε ελεημοσύνη από ένα διαβάτη όστις τού έδωκε όλίγα κερμάτια. μ’ αυτά αγοράσας ένα ψωμάκι– διότι είχε συμφέρον να μη αφήση την κόρη του να πεθάνη – ετάχυνε τα βήματά του όσο του επέτ επε ο άνεμος και η βροχή.
Πίσω από το Φλιτστρίτ και μεταξύ του δρόμου αυτού και του Τάμεσι, είνε πολλοί δρoμίσκοι στενοί και δυσώνυμοι αποτελούντες τμήμα του διαμερίσματος του Ουάϊτφρίαρ. ‘Επήγαινε προς αυτό το μέρος.
Ο μεγάλος δρόμος εις τον οποίον εισήλθε, υπό την εποψιν της ρυπαρότητος και της δυστυχίας ήδύνατο να συναγωνισθή με την σκοτεινοτέραν γωνίαν της παλαιάς αυτής συνοικίας, σ’ την πειο περίφημη εποχή της για τη ρυπαρά όψι της και τα εγκληματικά της τολμήματα. Τα σπήτια ακανονίστου ύψους, από δύο ώς τέσσαρα πατώματα, είχαν επάνω τους όλα τα χρώματα από την μακροχρόνιον επίδρασιν του ανέμου, της βροχής, της υγρασίας, επί σπιτιών ενοικιαζομένων κατά δωμάτια, σπιτιών παραδόξως οικοδομημένων με τα χονδροειδέστερα υλικά. Τα παράθυρα μπαλωμένα με χαρτιά και με βρωμερώτατα κουρέλια. Ή πόρτες ξεχαρβαλωμένες επί όλων των προσόψεων παλούκια παντός μεγέθους επί των οποίων έκρέμοντο ασπρόρουχα πρός στέγνωμα απλωμένα και οδυρμός από τους καυγάδες ή από τη μέθη έβγαινε από όλα τα δωμάτια.
Ο άνθρωπος τον οποίον ακολουθήσαμε σ’ αυτό το καταγώγιον, εξηκολούθει βαδίζων σ’ το σκοτάδι πότε τρεκλών σ’ τους οχετούς, πό τε πέφτων σ’ τους σωρούς των ακαθαρσιών τους μαζεμένους από τη βροχή, μέχρις ότου τέλος έφθασε σ’ την άκρη του δρόμου προ του τε λευταίου σπιτιού. Η πόρτα ή μάλλον το κομμάτι που έμενε ακόμη ορθό ήτανε διάπλατα ανοικτό για την ευκολία των πολυαρίθμων κα τοικούντων μέσα ήρχισε λοιπόν να προσπαθή για να εύρη πέρασμα επί της χαλασμένης και κλονιζομένης κλίμακος, ν’ ανεβή πασπατευτά μέχρι της σοφίτας.
Απείχε δύο βήματα από το δωμάτιο του, όταν η πόρτα του άνοιξε, και κορίτσι νέο, του οποίου η αχαμνια και η άθλιεστάτη όψις μόνο με το λυχνάρι που κρατούσε μπορούσε να παραβληθή, κύτταξε ανήσυχα σ’ τη σκάλα,
– Συ είσαι πατέρα και είπε.
– Ποιος θέλεις να ‘νε ; απήντησε αυτός με άγρια φωνή. Τι έχεις που τρέμεις ; Δεν είχα σχεδόν τίποτα για να πιώ σήμερα, γιατί τίποτα δεν πίνεται χωρίς λεπτά και λεπτά δεν βρίσκονται χωρίς δουλειά. Τι διάβολο έχεις κορίτσι ;
-Μπά! απήντησε ο άνθρωπος με ύφος ανθρώπου αναγκασμένου να παραδεχθή γεγονός πολύ δυσάρεστον, προ του οποίου θα ήθελε να σφαλήση τα μάτια του, αν μπορούσε. Χρέος σου ήτανε να κατορθώσης να σε καλλίτερα, γιατί έχουμε ανάγκη από χρήματα. Πήγαινε να βρής το γιατρό της συνοικίας, θα σου δώση γιατρικό. Τι διάβολο ! αυτοί οι άνθρωποι γι’ αυτό πληρώνουνται.
Γιατί στέκεσαι μπροστά στην πόρτα ; “Αφησέ με να μπώ.
– Πατέρα, λέει το κορίτσι με χαμηλή φωνή, σύρoυσα την πόρτα επάνω της και ισταμένη στο κεφαλόσκαλο για να του φράττη την δίοδον, ο Βίλλιαμ ξανάλθε.
– Ποιός; ερώτησε ο άνθρωπος ανατινασσόμενος.
– Σουτ, απήντησε αυτό, ο Βίλλιαμ, ο αδελφός μου Βίλλιαμ.
– Και τι θέλει και λέγει ο άνθρωπος προσπαθών να κρατηθη. Χρήματα ; ψωμί ; μπίρα ; *Αν είν’ έτσι κακή ώρα διάλεξε. Δός μου το λυχνάρι – δός μου το λυχνάρι, ανόητη. Δεν θα τον πειράξω.
Της απέσπασε απ’ τα χέρια το λυχνάρι και μπήκε στο δωμάτιο.
Σε παληό σεντούκι απάνου, το κεφάλι μέσα ‘ς τα χέρια, τα μάτια στηλομένα σε ‘να κάρβουνο που κάπνιζε στην πυροστιά, καθότανε ένας νέος 22 χρόνων περίπου, ντυμένος με παλιογιακέτα τσόχινη, χονδρο ειδή, και πανταλόνι ξεφτυσμένο. Πετάχτηκε μόλις μπήκε ο πατέρας του,
– Κλείδωσε την πόρτα, Μαρία, λέγει ο νέος ζωηρά. Κλείδωσε την πόρτα. Με κυττάζεις σα να μη με γνώριζες, πατέρα. Είν’ αλήθεια πώς πάει πολύς καιρός, αφ’ ότου με πέταξες όξω, για να με ξεχάσης.
– Και τι έρχεσαι να κάμης εδώ ; ερώτησε ο πατέρας καθίζων σ’ ένα σκαμνί απ’ το άλλο μέρος της γωνιάς. Τι έρχεσαι να ζητήσης εδώ;
– Κρυψώνα ! απήντησε ο υιός. Με κυνηγάνε’ αυτό σώνει. Αν με πιάσουν, θα με κρεμάσουν, χωρίς άλλο. Και θα με πιάσουν βεβαίως, αν δεν μπορώ να μείνω ‘δώ. “Όλα πέρνουν ένα τέλος.
– Θες να πης ότι έκλεψες, σκότωσες ; λέγει ο πατέρας. – Ναι, απήντησε ο υιός, Σου φαίνεται παράξενο, πατέρα;
Εστύλωσε καρφωτά τα μάτια του, σ’ τη ματιά του πατέρα, ο οποίος δια μιας κύτταξε χάμω.
– Πού είναι οι αδελφοί σου ; λέγει αυτός μετά μακράν σιωπής.
– Όπου δε θα σε στενοχωρήσουν. Ο Τζων έφυγε για την Αμερική και ο Ερίκος είναι πεθαμμένος.
– Πεθαμένος, λέγει ο πατέρας, με τίναγμα που δεν μπόρεσε να συγκρατήση.
– Πεθαμένος, επανέλαβε ο νέος. Πέθανε στα χέρια μου. Έσωριάστηκε από μια τουφεκιά, σα σκυλί, από φύλακα του κυνηγιού. Έκαμε ένα δύο βήματα πίσω τρεκλών, τον βοήθησα και το αίμα του έσταζε απ’ τα χέρια μου. Έτρεχε σα νερό απ’ την πληγή που του καμε ή σφαίρα σ’ το πλάγι. Λυποθυμούσε, τα μάτια του θόλωσαν, αλλά έπεσε σ’ τα γόνατα και παρεκάλεσε το Θεό, αν η μητέρα του ήτανε σ’ τον ουρανό, να ακούση τας προσευχές που θα του απηύθυνε δια την συγχώρησιν του νεωτέρου της υιού. «Ήμουν ο αγαπημένος της, Βίλλ, είπε, και είμαι ευτυχής να συλλογίζωμαι τώρα ότι, όταν απέθανε, αν και ήμουν τότε νεώτατο παιδί, η καρδιά μου πήγε να σπάση και γο νάτισα σ’ τα πόδια του κρεββατιού και ευχαριστούσα το Θεό που με καμε ν’ αγαπώ τόσο τρυφερά την πτωχή γυναίκα, που δεν της έκαμα ποτέ τίποτα ούτε της είπα για να χύση κ’ ένα δάκρυ μόνο. “Ω! Βίλλ! γιατί μας την επήραν και δεν μας έμεινε παρά ο πατέρας μας; » Να τα τελευταία του λόγια όταν πέθαινε, είπε ο νέος. Τον είχες μπατσίσει σ’ τη μανία της μέθης σου, το πρωί που φύγαμε, και να το αποτέλε σμα. Η κόρη εστέναζε κλαίουσα πικρά. Ο πατέρας, αφήνων το κε φάλι του να πέση σ’ τα γόνατά του, έκουνιότανε άφωνος.
– Αν με πιάσουν, λέγει ο νέος, θα με πάνε σ’ την επαρχία, και θα με κρεμάσουν για το φόνο αυτού του ανθρώπου. Εδώ δεν μπορούν να με βρούν αν δεν βοηθήσης την αστυνομία, πατέρα. Ξέρω ότι μπορείς να με παραδώσης σ’ τη δικαιοσύνη, αλλ’ αν δεν το κάμης, μπορώ να κρυφθώ εδώ μέχρις ότου βρώ την ευκαιρία να γλυτώσω.
Τρεις ημέρες έμειναν και οι τρεις σ’ τη στενή και βρώμικη σοφίτα χωρίς να ξεμυτήσουν. Το τρίτο όμως βράδυ, η κόρη εχειροτέρευσε και τα λίγα τρόφιμα που είχαν μείνει φαγώθηκαν. Τότε ήτο απόλυτος ανάγκη να βγη ένας, για να εύρη άλλα, και επειδή η κόρη ήτανε πολύ αδύνατη και πολύ άρρωστη, ανέλαβε ο πατέρας την εκδρομή με το σούρπωμα.
Του έδωκαν γιατρικά για την κόρη του και λίγα λιανά δήθεν χρη ματικής βοήθειαν. Γυρίζων εκέρδισε και 6 πένες κρατών ένα άλογο, και ξαναπήγε σ’ το σπίτι με αρκετά χρήματα ώστε να αρκέσουν εις τα πειο επείγοντα για δυο τρεις ημέρες. Πέρασε έμπρός απ’ την ταβέρνα. Σταμάτησε μια στιγμή, προσπέρασε, ξαναγύρισε, στάθηκε ακόμη και τέλος μπήκε. Δυο άνθρωποι που δεν πρόσεξε φύλαγαν καρτέρι. Ησαν έτοιμοι να παραιτήσουν τις αναζητήσεις των όταν ο τρόπος του προσ είλκυσε την προσοχήν των, και όταν τον είδαν να μπαίνη σ’ την τα βέρνα τον ακολούθησαν.
– Θα τσουγκρίσης μαζί μου, λέγει ο ένας εκ των δύο, προσφέρων ένα ποτηράκι ρακί.
– Και μαζί μου, λέγει ο άλλος, γεμίζων το ποτήρι μόλις άδιασε.
Ο άνθρωπος συλλογίστηκε τα παιδιά του που πεινούσαν και το παιδί του που διέτρεχε κίνδυνον, αλλά και μέθυσος δε σκοτιζότανε ούτε για το ένα ούτε για το άλλο. “Έπιε και μετ’ ολίγον δεν ήτο κύριος του λογικού του.
– Να μια βραδειά πολύ υγρή, του λέγει ο ένας από τους ανθρώπους σ’ το αυτί, καθώς γύριζε για να φύγη, αφ’ ου ξόδευσε για να πιω τα μισά χρήματα, που μπορούσαν ίσως να μακρύνουν λίγες μέρες ακόμη τη ζωή της κόρης του.
– Αλήθεια νυχτιά καλή για κείνους που’χουν ανάγκη να κρυφθούν, Βάρδεν, λέγει ο άλλος με επίσης χαμηλή φωνή.
– Κάθησε κεϊ, λέγει εκείνος που μίλησε πρώτος σπρώχνων αυτών σε μια γωνιά: ζητούσαμε τον νέον, ηθέλαμε να του πούμε ότι δεν έχει να φοβάται τίποτα και δεν μπορέσαμε να τον βρούμε, γιατί δεν ξέραμε ακριβώς πού. Αλλά δε μας φαίνεται παράξενο, γιατί δεν πιστεύω να ‘χε την ιδέα νά ‘λθη σ’ αυτά εδώ τα μέρη φθάνων σ’ την Λόντρα.
– Όχι, δεν είχε τέτοια ιδέα, απήντησε ο πατέρας. Οι δύο άνθρωποι αντήλλαξαν βλέμμα συνεννοήσεως.
– Είνε ένα πλοίο σ’ τον λιμένα που θα σηκώση την άγκυρά του τα μεσάνοιχτα με την παλίρροια, επανέλαβε ο πρώτος εκ των συνομιλούν των, και θα τον βάλουμε μέσα σ’ αυτό το πλοίο. Τον εγράψαμε με άλλο όνομα και το καλλίτερο απ’ όλα επληρώσαμε το ναύλο του. “Έ χεις τύχη που σε συναντήσαμε.
– Βέβαια, λέγει ο δεύτερος.
– Τύχη απαγχονισμένου, λέγει ο πρώτος κάμνων σημείον εις τον δεύτερον.
–Απαγχονισμένου, απήντησε ο δεύτερος με ειρωνικόν μειδίαμα, – ‘Ακόμη ένα ποτηράκι, λέγει ο πρώτος.
Σε πέντε λεπτά κατόπιν ο πατέρας είχε παραδώσει το παιδί του εις τα χέρια του δημίου.
Αργά πολύ αργά περνούσε η ώρα σ’ την αθλία σοφίτα. Ο αδελφός και η αδελφή, περίμεναν, άκουαν, σε αγωνία, βάζοντας τ’ αυτί σ’ το μικρότερο κρότο. Τέλος άκουσαν βάδισμα βαρύ σ’ τη σκάλα. Επλησί αζε, έφθασε σ’ το κεφαλόσκαλο και ο πατέρας μπήκε τρεκλών σ’ το δωμάτιο.
Η κόρη είδε πώς ήταν μεθυσμένος και προχώρησε με το λυχνάρι στο χέρι, προς αυτόν. Αλλ’ έσταμάτησε άξαφνα, έβγαλε μια φωνή κ’ έπεσε ξερή σ’ το πάτωμα. Είχε δει τη σκιά ενός άλλου ανθρώπου απ’ όξω και έπειτα ενός δευτέρου. Κ’ οι δυο μαζύ χύθηκαν σ’ τη σοφίτα μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο ο νέος ήτανε δεμένος.
– Γλήγορα τα καταφέραμε, λέγει ο ένας εκ των ανθρώπων σ’ το σύντροφό του, χάρις σ’ το γέρω μεθύστακα. ‘Ανασήκωσε το κορίτσι, Τώμ. “Έλα, έλα παιδί μου, τα κλάμματα δεν ωφελούν. Είνε δουλειά τελειωμένη, μή την συλλογίζεσαι πειά.
Ο νέος έσκυψε σ’ την αδελφή του, έπειτα η ματιά του στηλώθηκε αναμένη, θηριώδης, σ’ τον πατέρα του, ο οποίος κολλημένος σ’ τον τοίχο κύτταγε το θέαμα με την ηλιθιότητα της μέθης.
– Ακουσέ με πατέρα, λέγει ο νέος με φωνή που έκαμε τον μέθυ σον ν’ ανατριχιάση, το αίμα μου και το αίμα του αδελφού μου θα ξεσπάσουν σ’ το κεφάλι σου. Ποτέ δε με κύτταξες με φιλικό τρόπο, ποτέ δε μου είπες γλυκό λόγο, και σ’ αυτή τη ζωή και την άλλη δεν θα σε συγχωρήσω ποτέ. Πέθανε όταν και όπως θέλης, θα με βρής κοντά σου. Σου μιλώ σαν πεθαμμένος, και σου προλέγω, πατέρα μου, ότι την ημέρα που θα παρουσιασθής μπροστά στον πλάστη σου, τα δυό σου παιδιά θα ‘νε εκεί, πιασμένα από το χέρι για να σε κατηγορήσουν μπροστά του.
Σήκωσε τα δεμένα χέρια του με κίνημα απειλής, εστήλωσε τα μάτια του σ’ τον μέθυσο και έφυγε σιγά σιγά απ’ τη σοφίτα.
Όταν το φως της ημέρας, αόριστον και ομιχλώδες, διεπέρασε τον στενό δρόμο και βρήκε πέρασμα μέσα απ’ το καταλερωμένο γιαλί της σοφίτας, ο Βάρδεν ξύπνησε από το βαρύ του ύπνο και βρέθηκε μόνος. Σηκώθηκε, κύτταξε γύρω του το παληόστρωμα που βούλωνε το σπα σμένο τζάμι ήτανε απείρακτο, όλα ήτανε στη θέση τους καθώς πρώτα και τίποτα δεν έδειχνε πώς άλλος απ’ αυτόν είχε μείνει στο δωμάτιον την νύκτα. Ερώτησε τους γείτονας: αλλά κανείς δεν είχε δει την κόρη του, ούτε άκουσε να μιλούν γι’ αυτήν. Έγύρισε στους δρόμους, εκκύταζε ψαχτά όλα τα πρόσωπα που περνούσαν πλήθος γύρω του. Αν αι αναζητήσεις του ήσαν ανωφελείς και γύρισε σ’ την τρώγλη του το βράδυ, απελπισμένος και κουρασμένος.
Από κείνη την ημέρα έζησε διακονεύων. Κάθε πεντάρα που ξεκολλούς από την ελεημοσύνη και την ευπιστία εκείνων που παρακαλούσε, έξω δεύετο κατά τον ίδιο τρόπο καθώς και πρίν. Πέρασε ένας χρόνος έτσι. Η φυλακή μόνη θα μπορούσε να τον σκεπάση για μερικούς μήνας. E κοιμότανε από κάτου απ’ τα γεφύρια, σ’ τους φούρνους που μένουν τα τούβλα, παντού όπου μπορούσε να βρή όλίγη ζέστα, ένα καταφύγιο απ’ τη βροχή και το κρύο. Αλλά και σ’ αυτή την ακροτάτη αθλιότητα, μολονότι άρρωστος και πλάνης, έμεινε μέθυσος.
Τέλος μια νύχτα, σωρειάστηκε σ’ το κατώφλι της πόρτας και λιπο θύμησε. Το πάθος και η άσωτεία τον εξήντλησαν ώς το κόκαλο. Τα μάγουλά του γουβωμένα και πράσινα, τα μάτια του χωμένα, ή ματιά του θολή. Τα γόνατά του κούφια λύγιζαν από το βάρος του κορμιού του, και παγερό ανατρίχιασμα έτρεχε σ’ όλα του τα μέλη.
Σηκώθηκε, έσυρε το αδυνατισμένο του κορμι λίγο παρα πέρα. Ο δρόμος σωπούσε έρημος. Οι σπάνιοι διαβάται που περνούσαν στην πε ρασμένη αυτή ώρα έχάνοντο διά μιάς και η τρεμουλιαστή φωνή του σύστηκε μέσα σ’ τον κρότο των αργοπορημένων αμαξών. Το ίδιο ανα τρίχιασμα εκλόνησε τα μέλη του και του φάνηκε ότι το αίμα του στε κότανε σ’ της φλέβες του. ‘Έχώθηκε σε γωνιά πόρτας, μαζεύτηκε, και προσπάθησε να κοιμηθή.
Αξαφνα πετάχτηκε, κυριευμένος από φρικτό τρόμο. “Ακουσε τη δική του τη φωνή σ’ το σκοτάδι, χωρίς να ξέρω γιατί, και πως είχε φωνάξει. “Ένα μούγκρισμα βαθύ βγήκε από μέσα του, αι αισθήσεις του νεκρώθηκαν, ασυνάρτητα λόγια ξέφυγαν από τα χείλια του χωρίς να θέλη, τα νύχια του εμπύχτηκαν στα κρέατά του και τα ξέσχισαν.
Τον έπιανε η τρέλλα!
Φώναξε ζητώντας βοήθεια ! “Έπειτα η φωνή του σβύστηκε σ’ το στηθός του,
Σήκωσε το κεφάλι του και η ματιά του ακολούθησε το μακρύ απαίσιο δρόμο. Θημήθηκε ότι κι’ άλλοι παραπεταμένοι, και ξεγραμμένοι απ’ τη ζωή σαν κ’ αυτόν, καταδικασμένοι να πλανώνται νύχτα-μέρα σ’ τους μαύρους αυτούς δρόμους, έχασαν το μυαλό τους από το βάρος της ε ρημιάς των, Θημήθηκε ότι είχε ακούσει να λένε, πολλά χρόνια πριν, ότι ένας άθλιος πλανόβιος είχε βρεθή, σ’ ένα αγκωνάρι δρόμου τροχίζων σκουριασμένο μαχαίρι που ήθελε να μπήξη σ’ την καρδιά του, προτιμών το θάνατο απ’ αυτή την αιωνία οδοιπορία χωρίς ελπίδα. Διά μιάς, πήρε την απόφασι, και τα μέλη του ξαναβρήκαν νέα ελαστικότητα: αφήκε τρέχων το μέρος όπου ήτο και δεν σταμάτησε παρ’ όταν ευρέθηκε σ’ τα χείλα του Τάμεση.
Κατέβηκε τη σκάλα που πάει από το πλάι της γεφύρας του Βατερλώ έως την επιφάνεια του νερού. Κρύφθηκε σε μια γωνιά, και βάσταξε την αναπνοή του όταν πέρασε η περίπολος.
Ποτέ καρδια φυλακισμένου που πρόκειται να δραπετεύση δεν τινάχτηκε τόσο τη στιγμή της ελευθερίας και της ελπίδος της επανόδου σ’ τη ζωή, όσο ανατρίχιαζε από χαρά ο άνθρωπος αυτός σ’ την ελπίδα του θανάτου. Η περίπολος πέρασε κοντά του, αλλά χωρίς να τον δή. Περίμενε να απομακρυνθη και να μην ακούγουνται πεια οι κροτοι των βημάτων. “Έπειτα κατέβηκε προσεκτικός κ’ ευρέθηκε από κάτου απ’ το τόξον του γεφυριού, μπροστά σ’ το ποτάμι. Το νερό ήτανε χαμηλό και έτρεχε σ’ τα πόδια του. Η βροχή είχε σταθή ο αέρας είχε πέσει, και όλα κείνη τη στιγμή ήτανε βουτημένα σε ακίνητη σιω πή, τόσο ακίνητη ώστε ο μικρότερος κρότος σ’ το αντικρυνό χειλοπόταμο, κι αυτός ακόμη και παφλασμός του νερού σ’ της δεμένες βάρκες, κτυπούσε καθαρά σ’ τα αυτιά του Βάρδεν.
Το ποτάμι κυλούσε με τεμπελιά τα οκνά του κύματα. Σχήματα παράδοξα και φανταστικά εφύτρωναν στην επιφάνειά του κ’ έκαναν νό ημα στον άνθρωπο να πλησιάση. Μάτια μαύρα λαμπερά τον κύτταξαν και εφαίνοντο ότι γελούσαν με τον δισταγμό του, ενώ κρυφές φωνές τον έσπρωχναν από πίσω να προχωρήση. Πισωπόδησε λίγα βήματα πήρε φόρα και βούτηξε στον Τάμεσι.
Πέντε μόλις δευτερόλεπτα είχαν περάσει όταν ξανανέβηκε στην επιφάνεια. Αλλά και τόσο λίγον καιρό τι αλλαγή είχε γείνει στις σκέψεις του και σ’ τα αισθήματά του ! Τη ζωή ! Τη ζωή όπως κ’ αν είναι ! Τη φτώχεια, τη δυστυχία, την πείνα, όλα εκτός του θανάτου ! “Αγωνίστηκε εναντίον του νερού που μαζευότανε απάνου σ’ το κεφάλι του, έβγαλε φωνές φρίκης και αγωνίας. Η κατάρα του παιδιού του αντήχησε σ’ τα αυτιά του. Το χείλος του ποταμιού ήτανε κοντά δυό οργυιές μόλις μακρυά απ’ τη σκάλα, σχεδόν άγγιζε το τελευταίο σκα λούνι.
Επάλαισε ακόμη. “Ήτανε η υψίστη πάλη για τη ζωή. Μια στιγμή, μια μικρή στιγμή είδε καθαρά τα σπίτια κοντά σ’ τον ποταμό, τα φώτα απάνου σ’ τη γέφυρα, τα σύννεφα σ’ τον ουρανό διωκόμενα από τον αέρα. “Έπειτα βούλιαξε και ξανανέβηκε. Τότε όλαι αι αναμνήσεις της χαμένης ζωής του ξαναγέμισαν το μυαλό του. Συλλογίστηκε τον καιρό που είχε οικογένεια, ευτυχής και χαρούμενος. Συλλογίστηκε την πτωχή του γυναίκα που πέθανε απ’ τη δυστυχία και τη λύπη, το παιδί του που σκότωσε ο φύλακας του κυνηγιού, το χαμένο του κορίτσι, και είδε καρφωμένα απάνου του τα ακίνητα μάτια του κρεμασμένου Βίλλιαμ Του φάνηκε ότι πλατειές δέσμες φωτειάς ανέβαιναν από τη γη σ’ τον ουρανό και έτρεμαν μπροστά σ’ τα μάτια του, ενώ τα νερά βροντούσαν σ’ τα αυτιά του και συνεκλόνουν το μυαλό του με τα λυσ σώδη των μουγκρίσματα.
Περί το τέλος της εβδομάδος, το κορμί του Βάρδεν ευρέθη μερικά μίλια μακρυά από την γέφυρας του Βατερλώ βγαλμένο σ’ την όχθη. Δεν ήτο πειά παρά άμορφος και φριχωδώς φουσκωμένος όγκος. Κανείς δεν ανεγνώρισε τον πνιγμένον, κανείς δεν τον λυπήθηκε ! Τον έχωσαν σένα λάκκο όπου προ πολλού έγεινε σκόνη.
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ «ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ» Β. ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ
1894
PIERRE LOTI
Σ’ ΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΩΝ ΣΑΜΟΥΡΑΪΣ
Εδώ είνε πού πλύθηκε το κεφάλι: μή βουτάτε ούτε τα πόδια σας, ούτε τα χέρια σας.
Αυτό είνε γραμμένο με πινέλο και μελάνι, σε πλάκα λευκού ξύλου, σ’ τα χείλια της πειο γλυκειάς και δροσερής απ’ τις μικρές πηγές, κά του από μεγάλα δέντρα, σ’ τα μισά σκιερού μικρού βουνού, που κυττάει μακρυά το λιμάνι της Γυεδδό.
Ποτέ δε μπήκε μαυρίτερη επιγραφή σε θέσι μαγευτικώτερη. Το νερό αυτό «όπου δεν πρέπει να βουτήξη κανείς ούτε τα πόδια του, ούτε τα χέρια του» είνε διάφανο, μέσα σε λάκκο από παλιές πέτρες, απάνου σε υδρόβια χορτάρια δροσερά χαριτωμένα και θαυμαστά πράσινα. Σ’ το πλάι της εμποδισμένης πηγής είνε δέντρα, νάνοι, με λεπτά πράσινα φυλλώματα, με απαράλλαχτο σ’ την ομορφιά πράσινο σαν των χορταριών, και μία μεγάλη καμέλια άγρια, που ξανοίγει πλούσια τα απλά της λουλούδια, όμοια με άγρια τριανταφυλλιά ρόδα. Είνε σένα ειρηνικό μέρος, μακρυά απ’ τη βοή της ζωής. “Όλο το βουνάκι είνε γεμάτο από αρχαίους τάφους και παγόδες κρυμμένες κάτου απ’ τα δεντρα. Με τις μυρουδιές των φυτών ανακατεύεται θρησκευτικό άρωμα. λιβανιού, από το οποίον ο γεμάτος αέρας είνε πάντα διαπερασμένος
σαν τον αέρα ναού.
Η επιγραφή δε λέει πειό είνε το κομμένο κεφάλι που έπ) αυτό το καθαρό νερό: λέει μόνο το κεφάλι. Μα οι διατα ξέρουν. Σ’ αυτόν τον τόπο που ο λαός έχει τη λατρεία των παραδόσεων και των πεθαμμένων, άσκοπα είναι τα περισσότερα λόγια.
Μα και εγώ, αν και ξένος, το ξέρω. Μικρό παιδί, είχα διαβάσει άλλοτε, σε σπάνιο χειρόγραφο, την ιστορία αυτή των «σαρανταεπτά Σαμουράις» κι’ ήμουνα ερωτευμένος με τα ιπποτικά αυτά παλληκάρια. Κι επειδή διάβαζα πολύ λίγο, μού καμε μεγάλη αίσθηση αυτό κι’ είχα παρμένη την απόφαση, αν καμμιά φορά η τύχη μ’ έφερνε σ’ την Ιαπωνία, να ‘λθω να προσκυνήσω τον τάφο τους.
Ίσα ίσα είχα διαβάσει αυτή την ιστορία, με τις ώραίες και ήσυχες Νοεμβρίου ημέρες, σαν τη σημερινή· ή συντυχία αυτή, όμοιας εποχής και καιρού, κάνει πειο τέλεια τη σύνδεσης των μικρών αλλοτεινών μου λογισμών που ξανάλθαν, με τις σημερινές εντυπώσεις. Παράξενο είνε μάλιστα πόσο καλά παράστησα μέσα μου το μέρος αυτό -που τότε μου φαινότανε μακρυνό μακρυνό, σχεδόν φανταστικό· είχα δει από τότε, ώς κι’ αυτά τα δεντράκια, νάνους, και τις τριγύρω άνθισμένες άγριες καμέλιες.
«Εδώ είνε πού πλύθηκε το κεφάλι» – (το κεφάλι του κακού πρίγκιπος Κοτσουκέ, κομμένο απ’ τους καλούς Σαμουράις, με ευγενέστατο τρόπο, κι’ αφού πρώτα του ζήτησαν χίλια συχώρια· έπειτα πλυμένο σ’ το νερό αυτό της πηγής, και φερμένο με ευλάβεια σ’ τον τάφο του Ακαό του πρίγκιπος μάρτυρος).
Γι’ αυτό είμαι αναγκασμένος, να ξαναθυμήσω σε λίγα λόγια αυτή την ιστορία· αλλοιώτικα δε θα με καταλάβουν.
Σ’ τα 1630, ο αυλικός Κοτσουκέ, αφ’ ού πρόσβαλε τον πρίγκιπα Ακαό, κι’ αρνήθηκε να του δώση λόγο, κατάφερε με απάτη να πάρη από τον αυτοκράτορα μια άδικη κρίσι που τον κατεδίκαζε σε θάνατο με κατάσχεσι όλης της περιουσίας του.
Τότε σαρανταεπτά ευγενείς, πιστοί υποτελείς και φίλοι του βασανισμένου, ώρκίσθηκαν να εκδικηθούνε την τιμή του κυρίου τους με το ίδιο τους το αίμα. Αφού αφήκαν έρημα γυναίκες και παιδιά, ό,τι αγαπημένο κι’ αν είχαν σ’ τον κόσμο, εκυνήγησαν το κατόρθωμα του δυσκόλου σχεδίου με θαυμαστή επιμονή, παραμονεύοντας μέσα σ’ το βαθύτερο μυστήριο την ευκαιρία – κοντά είκοσι χρόνια! –όσο που μιά χειμωνιάτικη νύχτα, πήγαν, τσάκωσαν, έσφαξαν σ’ το παλάτι του μέσα τον Κοτσουκέ αυτόν, του οποίου ο φόβος είχε αποκοιμηθή σιγά σιγά, και
ητανε πειά φυλαγμένος παρά μόνο από λίγους φύλακες.
Αμα τελείωσε η εκδίκησι, κι’εβάλθηκε το κεφάλι απάνου στον τάφο του Ακαό, πήγαν μόνοι τους και παραδόθηκαν σ’ τους δικαστάς. Τους καταδίκασαν ν’ ανοίξουν οι ίδιοι την κοιλιά τους· το περίμεναν, κι’ αφού αγκαλιάσθηκαν, το κάμαν όλοι μαζύ απάνου σ’ τα σκαλιά μιας παγόδας, κοντά σ’ τον τάφο του αγαπημένου τους κυρίου.
Είνε εδώ, αυτή η παγόδα, λίγα βήματα μακρυά απ’ τη γλυκειά πηγή· μια μικρή παληά παγόδα σκοτεινοκόκκινη, από κέδρινο σκουληκοφαγωμένο ξύλο. Πάνε από λυπητερή δενδροσειρά όπου φυτρόνουν χορτάρια. Σ’ τα σκαλιά της, πλυμμένα απ’ τις βροχές κοντά τριακοσίων χειμώνων, δε φαίνεται τίποτα πειά από τόσο χυμένο αίμα· με κόπο ξαναπαρασταίνει κανείς σ’ το νού του, το τρομαχτικό μακελλειό, το αγκομαχητό των σαρανταεπτά αυτών ανθρώπων, με το λαιμό μισοκομμένο, με την κοιλιά ανοιχτή, με τα σωθικά χυμένα, σπαράζοντας μαζύ σε μεγάλη γούβα κόκκινη απ’ το αίμα….
Έλαβαν την αμοιβή τους μετά το θάνατο αυτοί οι πιστοί, γιατί ένας αυτοκράτωρ κατόπιν τους διαλάλησε αγίους και μάρτυρας, κι’ είπε να βάλουν σ’ τον τάφο τους ένα χρυσό φύλλωμα, σύμβολο της πειό μεγάλης τιμής. Ολόκληρη η Ιαπωνία τους τιμάει, ακόμη και σήμερα, με ενθουσιαστική λατρεία το όνομά τους είνε παντού το μαθαίνουν από νωρίς στα μικρά παιδιά, και το ψάλλουν σ’ τα μεγάλα ποιήματα.
Το όμμορφο πράσινο μονοπάτι που φέρνει σ’ την πηγή, πάει μακρύτερα, ανεβαίνει ψηλότερα, από μαλακιά ράχι.
Πηγαίνοντας, βρίσκει κανείς πρώτα το σπιτάκι του παππά, βαλμένο εκεί για την έγνοια των τάφων των παλληκαριών, και για το συ γύρισμα των λουλουδιών τους.
Χτυπάω σ’ την πόρτα του, κι’ ο γέρος μου φανερώνεται. Έχει παράξενη μορφή φύλακος τάφων, λυγνή, λεπτή, ασκητική και πονηρή. Είνε ψηλός και λυγνός, πράγμα σπανιότατο σ’ την Ιαπωνία. Μια μαύρη σκούφια, κουμπωμένη κάτου απ’ το σαγώνι –σαν εκείνη που φορούσε ποτέ, σ’ τη Δύσι μας, ο Μεφιστοφελής – του κουκκουλώνει το κεφάλι, τα μαλλιά, τα αυτιά, κι’ αφήνει να φαίνεται μόνο η περιτριγυρισμένη προσωπίδα του προσώπου· κι’ αυτή η σκούφια, από κάθε μεριά του μετώπου, έχει δύο πράμματα που βγαίνουν και στενοχωρούν, σα νάνε θήκες φτιασμένες σ’ το πανί, για να μπούν τα κέρατα….
Πουλεϊ βιβλία, που είνε διηγημένη μέσα η ιστορία των σαρανταεπτά Σαμουράις με τη βοήθεια πολλών ζωγραφιών, με τα απλοϊκά και περίφημα περιστατικά. Το σπίτι είνε μισογεμισμένο από δεμάτια κομ ματιών λιβανιού, έτοιμα για πούλημα σ’ τους προσκυνητές που καίνε το λιβάνι κάθε μέρα εδώ προ τριών κοντα αιώνων.
Οι τάφοι σ’ τους οποίους με πάει, κατέχουν σ’ τη μέση της ράχης, πιάνουν ένα ίσωμα τετράγωνο, από το οποίον τα μάτια βλέπουν ένα μεγάλο δασωμένον ήσυχο τόπο, με τη θάλασσα μακρυα μακρυά, σ’την πέρα άκρη. Το ίσωμα αυτό είνε περιτριγυρισμένο απλά, από τάβλινο φράχτη και ζωμένο από μεγάλα πένθιμα δέντρα, ίσια και αλύγιστα που ανεβαίνουν σαν κολόνες ναού.
Σ’ τις τέσσερες όψεις του τετραπλεύρου, οι τάφοι είνε αραδιασμένοι δώδεκα δώδεκα, κυττάζοντας όλοι τη μέση –που είνε μια μι η αδειανή θέσι, σκευασμένη από σύρριζα κομμένη χλόη, και σαν πα – παλισμένη από στάχτη λιβανιού. Σαρανταεπτά πέτρες στέκουν ολόρθες, μοιες, αφημένες ασκάλιστες σα Δρουιδικά μνημεία. Καθεμιά έχει το όνομα του Σαμουραΐς που κοιμάται από κάτου, και όλες είνε σημαδεμένες με το ιδιαίτερο σημάδι: Χ α ρ α κ ί ρ ι – που θέλει να πη, ότι οι άνθρωποι αυτοί πέθαναν με τον τρομαχτικό τρόπο των ευγενών, ανοίγοντας την κοιλιά με το ίδιο τους μαχαίρι.
Σε δυο απ’ τις γωνίες του φρικτού τετραγώνου, ανεβαίνουν πέτρες ψηλότερες: είνε του πρίγκιπος Ακαό και της πριγκιπίσης γυναικός του. Κωλυτά σ’ τον πρίγκιπα, κάτου από όλόμικρο τάφο έθαψαν το παιδί του – το μ ο υ σ κ ό -σ ά ν του, καθώς το λέει ο φύλακας με το μαύρο κεφαλόδεσμο. Και η έκφραση αυτή του μ ο υ σ κ ό -σ ά ν με κάνει να χαμογελάσω, μ’ όλη την ευλάβεια του τόπου, αυτό το μ ο υ σ κ ό -που σημαίνει μ ι κ ρ ό π α ι δ ά κ ι, ζευγαρωμένο από μεγαλωμένη ευλάβεια μ’ αυτό το τιμητικό μόριο σάν. Σα να λεγαν σε μας με σοβαρότητα και πεποίθησι: «Εδώ κοντά σ’ τον πρίγκιπα κοιμάται ο κ ύ ρ ι ο ς δ ρ ά κ ο ς τ ο υ.» – ‘Αλλ’ ό,τι έχει σχέση με την ιστορία αυτή, είνε για τους Ιάπωνας τόσο άγιο και σεβαστό, που δε βρίσκουν τρόπο να μιλούν με αρκετό σεβασμό.
Μπροστά σε κάθε πέτρα, είνε ωραίες ανθοδέσμες από φρεσκότατα λουλούδια, που φαίνουνται φανερά πώς είνε κομμένα το ίδιο πρωί· είνε ακόμη, ένα σωρό μικρά σταχτιά πράμματα, απομεινάρια κομματιών του λιβανιού που ο αέρας συργιανάει τη στάχτη τους, ακόμη γεμάτη μυρουδια, σ’ τη λυπητερή τριγύρω χλόη. Κι αυτό γίνεται αδιάκοπα από τα 1702, κι’ έτσι βέβαια θα γίνεται για πολλά ακόμα χρόνια, γιατί η νεώτερη αναστάτωση που χαλάει τόσα πράμματα σ’ την Ιαπωνία, δεν μπορεί να πειράξη τη λατρεία του λαού για τους πεθαμμένους.
Η κόρη ενός Σαμουραΐς, που ήτανε καλόγρια, εζήτησε τη χάρι να τη βαλλουν κι’ αυτή κοντά σ’ τον πατέρα της, και γι’ αυτό όξω απ’ τις αράδες είνε ξεχωρισμένος ένας τάφος περισσότερος. Μα έχει κι αυτή η Μ ο υ σ μ έ τα λουλούδια της, και το λιβάνι της, το μερδικό της σ’ την ενθύμησι και το σεβασμό.
Μια θαυμαστή ποσότης, από μικρές άσπρες ή κόκκινες λουρίδες χαρτιού, με γραμμένα απάνου ονόματα, είνε κολημένες αντάνου σ’ τις επιτάφιες πέτρες ή πεταμένες σ’ τη χλόη σ’ τα πόδια τους: είνε τα ονόματα των προσκυνητών που έρχονται κάθε μέρα, απ’ όλες τις άκρες του βασιλείου, για να προσκυνήσουν τους πιστούς ευγενείς. Μέσα στη πολλά, βρίσκουνται και αληθινά επισκεπτήρια, καθ’ αυτό νεώτερα, χαραγμένα με ευρωπαϊκούς χαρακτήρες σε χαρτί «Βριστόλ» γυαλιστερό και αγυάλιστο – και θα ήτανε γελοίο αυτό το συνήθειο, ν’ αφήνη κανείς το επισκεπτήριό του σ’ τη θύρα των πεθαμμένων που δεν μπορούν να δεχθούν – αν δεν ήτανε φοβερά συγκινητικό…
Ο γέρος λυγνός φύλακας ακουμπισμένος, με το κεφάλι γυρισμένο, πίσω, σένα δένδρο της ζώνης αρχίζει να μου διηγήται φαρδεια πλατειά, την ιστορία των Σαμουραΐς σε γλώσσα που τα περισσότερα λόγια μου ξεφεύγουν. Μα τον ακούω χωρίς βάρος, -πότε κυττάζοντας αυτόν με την επίμονη ιδέα να του βγάλω τη σκούφια, για να ιδώ αν δεν έχη κέρατα από κάτου, πότε συργιανώντας τα μάτια μου σ’ το βαθύ και ήσυχο μέρος, σ’ το πλουμισμένο μουνάκι από μικρές παγόδες, τάφους, δεντράκια, καμέλιες, απάνου σ’ όλα αυτά τα πράμματα πού ή όχι τους δε θ’ άλλαξε πολύ απ’ τη μακρινή εποχή του Χ α ρ α κ ι ρ ί .
Τα ξεγυμνωμένα δέντρα της ζώνης, ολόϊσα, αλύγιστα, σαν αρά δες γιγαντιαίων κεριών, αναδεύουν εκεί ψηλά τα κεφάλια τους, που κουνάει ελαφρό φθινοπωρινό αεράκι, φυσώντας δυνατώτερα σ’ τα ψηλά στρώματα του αέρα. Και τα τζιτζίκια τραγουδάνε παντού, με το ζεστόν ακόμα ήλιο του Νοεμβρίου.
Αληθινά το μέρος αυτό έχει μια δική του και πολύ μεγάλη μελαγχολία. Έπειτα η ιστορία αυτή, είνε τόσο ωραία για όποιον την ξέρει καλά, είνε τόσο πολύ θαυμαστή και γεμάτη από παλληκαριά και τιμή μεγαλωμένη και πίστι υπεράνθρωπη!
Είνε άλυτη, σαν αρχαίο αίνιγμα, για κείνον που ξέρει τους σημερι – νούς τιποτένιους και ξεφυλισμένους Ιάπωνας: γεννάει την ιδέα μεγάλων περασμένων ευγενών και ιπποτικών καιρών – και για μένα, ρίχνει ως αυτή τη στιγμή ακόμη, μια σκιά σεβασμού σ’ τη νεώτερη Ιαπωνία που περιγέλασα τόσο.
Εγω, δεν έφερα φρέσκα λουλούδια, σ’ τα σαρανταεπτά παλληκάρια που κοιμούνται εδώ. Κλέβω μάλιστα ένα χρυσάνθεμο, απ’ την ακουμπισμένη ανθοδέσμη σ’ τον τάφο του αρχηγού τους, και το πέρνω μαζί μου- ώς τη Γαλλία- που κάνει με ανάποδο τρόπο την ίδια τιμή για την μνήμη όλων.
*αξίζει να σημειώσουμε πως στο αρχείο Καβάφη ευρίσκεται χειρόγραφο με αντιγραφή του ποιήματος του Τελλιέ Le Banquet:
Au banquet de Platon, apres que tour a tour, Coupe en main, loin des yeux du vulgaire profane Diotime, Agathon, Socrate, Aristophane, Ont disserté sur la nature de l’amour,
Apparaît, entouré comme un roi de sa cour,
De joueuses de flûte en robe diaphane,
Ivre à demi, sous la couronne qui se fane,
Alcibiade, jeune et beau comme le jour.
-Ma vie est un banquet fini, qui se prolonge ;
Seul, parmi les causeurs assoupis, comme en songe,
J’ouvre et promène encor un regard étonné;
Les fronts sur les coussins ont fait de lourdes chutes:
Verrai-je survenir, de roses couronné,
Alcibiade avec ses joueuses de flûtes?
JULES TELLIER ΝΥΚΤΩΔΙΑ
[Την έξοχον νυχτωδίαν του Ιουλου Τυλλιέ, την πλήρη λυρισμού και μυστηρίου, δημοσιεύομεν σήμερον, κατ’ αριστοτεχνική μετάφρασιν φιλου λογιου. Το πεζόν αυτά ποίημα απευθύνεται προς την Μεσόγειον ὑπὸ τοῦ ὀνειροπόλου ποιητού, επερχομένου ἀπό την Μασσαλίαν ένα βράδυ φθινοπωρινόν μὲ τὸ λυκόφως. Τι αναπολεί καὶ τί σκέπτεται εις το ποιητικόν αυτό ταξείδι το λέγει ο ίδιος!]
Nocturne (Jules Tellier)
Nous quittâmes la Gaule sur un vaisseau qui partait de Massilia, un soir d’automne, à la tombée de la nuit.
Et cette nuit-là et la suivante, je restai seul éveillé sur le pont, tantôt écoutant gémir le vent sur la mer, et songeant à des regrets, et tantôt aussi contemplant les flots nocturnes et me perdant en d’autres rêves.
Car c’est la mer sacrée, la mer mystérieuse où il y a trente siècles le subtil et malheureux Ulysse agita ses longues erreurs ; le subtil Ulysse qui, délivré des périls marins, devait encore, d’après Tirésias, parcourir des terres nombreuses, portant une rame sur l’épaule, jusqu’à ce qu’il rencontrât des hommes si ignorants de la navigation qu’ils prissent ce fardeau pour une aile de moulin à vent.
C’est la mer que sillonnaient jadis sur les galères et les trirèmes les vieux poètes et les vieux sages ; et comme ils se tenaient debout à la poupe, au milieu des matelots attentifs, attentive elle-même, elle a écouté en des nuits pareilles les chansons d’Homère et les paroles de Solon.
Et c’est aussi la mer où dans les premiers siècles de l’erreur chrétienne, alors que le règne de la sainte nature finissait et que commençait celui de l’ascétisme cruel, le patron d’une barque africaine entendit des voix dans l’ombre, et l’une d’entre elles l’appeler par son nom et lui dire : « Le grand Pan est mort! Va-t’en parmi les hommes, et annonce-leur que le grand Pan est mort ! »
Et par la mystérieuse nuit sans étoiles, sur le chaos noir de la mer et sous le noir chaos du ciel, il y avait quelque chose de triste et d’étrange à songer que peut-être l’endroit innommé, mouvant et obscur que traversait notre vaisseau avait vu passer tous ces fantômes, et qu’il n’en avait rien gardé.
Et c’est parce que cette pensée me vint, et qu’elle me parut étrange et triste, et qu’elle troubla longtemps mon cœur de rhéteur ennuyé, qu’il m’est possible encore, entre tant d’heures oubliées, d’évoquer ces lointaines heures noires où je rêvais seul sur le pont du navire parti de Massilia, un soir d’automne, à la tombée de la nuit.
Jules Tellier (1863-1889), Reliques (1890)
Αφήκαμε τη Γαλατία με πλοίον απερχόμενον από τη Μασσαλία, ένα βράδυ φθινοπωρινών, με το λυκόφως
Και τη νύκτα εκείνη και την επομένην έμεινα μόνος αϋπνὼν ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, ἄλλοτε ἀκούων τὸ βογγητὸ τοῦ ἀνέμου ἐπί τῶν ὑδάτων και ανακινῶν λύπες, άλλοτε πάλιν ἀποθαυμάζων τά νυκτερινά κύματα και πλανώμενος σε όνειρα άλλα.
Διότι αυτή εἶνε η ιερά και μυστηριώδης θάλασσα εν τη οποία περιφέρετο προ τριάκοντα αιώνων ο άτυχής και αγχίνους Ὀδυσσεὺς κατά την μακράν του περιπλάνησιν· ὁ ἀγχίνους Ὀδυσσεὺς ὅστις ἦτο πεπρωμένον κατά των Τιρεσίαν, ἀφοῦ λυτρωθή τῶν ναυτικῶν κινδύνων, να διατρέξῃ χώρας πολυάριθμους, μέχρις ὅτου συναντήσῃ ἀνθρώπους τόσον αμαθείς τῶν ναυτικῶν, ὥστε νὰ ἐκλάβουν το φορτίον του διά πτέρυγα άνεμομύλου.
Και εἶνε ἀκόμη αὐτὴ ἡ ἰδέα θάλασσα ἐν τῃ ὁποία κατά τα πρώτα χρόνια της χριστιανικῆς πλάνης, όταν ἔδυεν η βασιλεία της αγίας φύσεως και ανέτειλεν η βασιλεία του σκληρού ασκητισμού, και ναύκληρος Αφρικανικής νηός ἤκουσε φωνάς εν τω σκότει και μίαν εξ αυτών καλούσαν αυτόν με τ’ όνομά του και λέγουσαν: «Ὁ μέγας Πάν ἀπέθανεν! Πήγαινε να ἀναγγειλῃς εἰς τὴν οἰκουμένην όλην ότι απέθανεν και μέγας Πάν!”
Και κατά την μυστηριώδη και ζοφώδη νύχτα, – Επί του μαύρου χάους του νερού και υπό το μαύρο χάος του ουρανού ενείχε το λυπηρόν και παράδοξον η σκέψις ότι, πιθανόν το ανώνυμον κινητόν και σκοτεινόν σημείον το διαπερώμενον υπό του πλοίου μας, να ειχεν ιδη διαβαίνοντα αυτά τα φάσματα ὅλα, χωρίς να συγκρατήση οὔτε ἴχνος κανένα.
Καὶ ἀκριβὼς διότι μού ἐπήλθεν η ιδέα αυτή και μου εφάνη παράδοξος και λυπηρά και διότι συνετάραξεν επί πολύ την καρδιά μου, καρδιά κουρασμένου σοφιστού, μου εἶνε δυνατόν ακόμη ν᾽ ἀναπολήσω τὰς μακρυνάς αυτὰς και σκοτεινάς ὥρας, καθ’ ας ονειροπόλουν μόνος ἐπί του καταστρώματος του πλοίου, του απερχομένου από τη Μασσαλία, ἕνα βράδυ φθινοπωρινόν, με το λυκόφως,
Απολλώνιος
[Jules Tellier, “Στὴ θάλασσα ἀνατολὴ Σελήνης”, Ἡμερολόγιον Ποδογύρου ως Ἀπολλώνιος σύμφωνα με κατάλογο ιδίου στην Αμερικανική Βιβλιοθήκη
[Πανηγυρικό τευχίδιο Εστίας, Χριστούγεννα 1898-1899, σελ.48 σύμφωνα με Κατσίμπαλη]
Στων αρχαίων πρωτευουσών τους φειδωτούς δρό μους, που όλα ώς και η φρίκη αυτή ακόμα στρίβει στο γλέντι, τα απαίσια κάνοντας κέφια μου, παραμο νεύω να περάσουν πλάσματα παράξενα, γερασμένα και θαυμαστά.
Τα ξεχαρβαλωμένα αυτά σκιάχτρα γυναίκες ήταν μια φορά τα λέγαν Επονίνες ή Λαΐδες ! Σκιάχτρα ξεγκοφιασμένα, καμπουριασμένα, στραβολαιμιασμένα, δις τ’ αγαπάμε. ! γιατ’ έχουν ακόμα μέσα τους ψυχή.
Τυλιγμένα σε τρούπια φουστάνια και κρύα πανιά, σέρνουνται δαρμένα από τ’ άσπλαχνα ξεροβόρια, ανα τριχιάζονται στο βρόντο των λεωφορείων που κατρακυ λούνε με ορμή, σφίγγοντα στο γκοφό τους σα να ‘τα να φυλαχτά, σακουλάκι κεντημένο με γρίφους ή λουλούδια,
Ομοια με νευρόσπαστα, απαράλλαχτα καθ’ όλα, τροκακίζουν στους δρόμους σουρτα σα ζωα πληγιασμέ να ή χορεύουν άθελα χορό – κακότυχα κουδούνια που κρεμιέται στο σχοινή τους δαίμονας χωρίς λυπημό.
Όσο και αν είνε συγτσακισμένα, έχουν μάτια σαν τρυπάνι σουβλερά, γυαλιστερά σαν τους λάκκους που ‘χουν κοιμισμένο στο σκοτάδι τους νερό, μάτια αγγε λικά κοριτσιού, που χαζεύει και γελάει σε κάθε πράγμα λαμπερό.
– Είδατε ποτέ σας, πως το φέρετρο γρηάς καμ μια φορά, μοιάζει με μικρού παιδιού την κάσα ; “Ο Χάρος ο σοφός, με τις ίδιες αυτές κάσες, φτιάνει σύμ βολο αλλόκοτο και θαυμαστό.
Κι’ όταν μισοβλέπω έναν ύσκιο ξελυμένον, να περ νάη, στου Παρισιού την πολυάνθρωπη ζωγραφιά, μου φαίνεται πάντα πως το αδύνατο πλάσμα, πάει αγάλι αργά να ξαναμπή σε κούνια καινούργια.
Αλλ’ αν η θέα του στρατοδίβολου κορμιού μου θυμίση τη γεωμετρία, τότε ψάχνω να βρω πόσες φορές ο τεχνίτης αλλάζει της κάσας το σχήμα, που τρώει όλα αυτά τα κορμιά.
– Αυτά τα μάτια είνε πηγάδια, σκαμμένα από δάκρυα πολλά, χωνιά που έχουν μέσα τους μέταλλο κρυσταλλιασμένο, μάτια, γεμάτα μυστήριο, με χάριν αόρατη για κείνον που χε για παραμάνα την ‘Ατυχία.
Του αρχαίου Φρασκατί ερωτιάρα Εστιάς· της Θάλειας Ιέρεια, αλλοίμονο ! που τ’ όνομά της ξέρει μόνος ο πεθαμμένος υποβολεύς: περιβόητη ξεμυαλισμένη που τη σκίασε άλλοτεινά στη δόξα του το Τιβολί, όλες με μεθανε,
Μα μέσα σ’ αυτά τ’ αδύνατα πλάσματα, είνε με ρικά, που φτιάνοντας με τον πόνο τους μέλι, είπαν στην ‘Αφοσίωσι που τους έδινε τα φτερά της αΙπ πόγρυφε δυνατά, αναίβασέ με ώς στον ουρανό !»
Αλλη απ’ την πατρίδα της μαθημένη στη δυστυ χία, άλλη απ’ τον άντρα της μαρτύρια φορτωμένη, άλλη απ’ το παιδί της Παναγία μαχαιρωμένη, όλες
θα μπορούσαν με το κλάμμα τους ν’ απολύσουν ποταμό !
Αχ ! πόσες απ’ αυτές τις γριούλες επηρα στο Κεντό! Μέσα σ’ άλλες μιά, την ώρα που ο ήλιος πέφτοντας αίματώνει με κόκκινες πληγές τον ουρανό, συλλογισμένη καθότανε παράμερα σε πάγκο, για ν’ ακούση μουσική, Του Στρατού τη μουσική με τις μετάλλινες φω Μες που γεμίζει κάποτε τα περιβόλια μας και χύνει λέγον ηρωισμή στην καρδιά των πολιτών, την ώρα που τα χρυσωμένα σουρτώματα δίνουν νέα ζωή.
Αυτή ίσια ακόμα κι υπερήφανη, με την αίσθηση του φερσίματος του καλού, αχόρταγα ρούφαγε το γοργο και πολεμόχαρο τραγούδι το μάτι της άνοιγε κά ποτε, σα μάτι γέρου αετού, το μαρμαρένιο μέτωπο της, φαινότανε φτιασμένο για τη δάφνη !
Τέτοιες τραβάτε στωικές, χωρίς παράπονο κανένα, μέσα στο χάος των ζωντανών πολιτειών, μητέρες με καρδιά αίματωμένη Μαγδαληνές η Παναγίες που σε χρονια περασμένα τ’ όνομά σας είχαν όλοι στο στόμα,
Σας ! που ήσασθε η χάρι ή η δόξα μια φορά, κα νείς δε σας θυμάται πειά Μεθυσμένος διαβάτης κά γοντας τάχα έρωτα σας βρίζει περνώντας στις φτέρνες σας χοροπηδάει σιχαμένη μοσχομάγκα.
Σκιές ζαρουκλιασμένες, φοβισμένες, με την ντρο πιασμένη σας ζωή και τη ράχι σκυφτή ριζώνετε στους τοίχους και κανείς αλλόκοτη Μοίρα ! δε σας χαιρε τάει πειά, ανθρώπινα ερείπια για την αιωνιότητα ώριμασμένα,
‘Αλλά γώ που σας παραφυλάω με αγάπη από μακρυά, με μάτι ανήσυχο στο περπάτημά σας στυ λωμένο που τρεκλάει, απαράλλαχτα σα να ‘μουνα πα τέρας σας ! ώ μαγεία ! νοιώθω χωρίς να το νοιώθετε κρύφιες ηδονές.
Βλέπω ν’ ανθίζουν ή νεανικές σας μανίες, ξαναζω τις περασμένες σας μέρες ολόμαυρες ή φωτεινές, κι’ η καρδιά μου πληθυσμένη γλεντάει όλες σας τις κακίες ! η ψυχή μου λάμπει από όλα σας τα καλά !
Ερείπια ! δική μου φαμελιά ! “Ω, μυαλά αδελφικά, σας κάνω κάθε βράδυ επίσημο αποχαιρετισμό ! Ποιος ξέρει που θα βρίσκεσθε αύριο πρωί, Ευες όγδοηκοντάρες που απάνου σας απλώνουνται βαρειά τα νύ χια του Θεού φρικτά ;
Les Bienfaits de la lune est un poème en prose de Charles Baudelaire, le trente-septième du recueil Spleen de Paris (1869).
La Lune, qui est le caprice même, regarda par la fenêtre pendant que tu dormais dans ton berceau, et se dit : « Cette enfant me plaît. »
Et elle descendit moelleusement son escalier de nuages et passa sans bruit à travers les vitres. Puis elle s’étendit sur toi avec la tendresse souple d’une mère, et elle déposa ses couleurs sur ta face. Tes prunelles en sont restées vertes, et tes joues extraordinairement pâles. C’est en contemplant cette visiteuse que tes yeux se sont si bizarrement agrandis ; et elle t’a si tendrement serrée à la gorge que tu en as gardé pour toujours l’envie de pleurer.
Cependant, dans l’expansion de sa joie, la Lune remplissait toute la chambre comme une atmosphère phosphorique, comme un poison lumineux ; et toute cette lumière vivante pensait et disait : « Tu subiras éternellement l’influence de mon baiser. Tu seras belle à ma manière. Tu aimeras ce que j’aime et ce qui m’aime : l’eau, les nuages, le silence et la nuit ; la mer immense et verte ; l’eau uniforme et multiforme ; le lieu où tu ne seras pas ; l’amant que tu ne connaîtras pas ; les fleurs monstrueuses ; les parfums qui font délirer ; les chats qui se pâment sur les pianos et qui gémissent comme les femmes, d’une voix rauque et douce !
« Et tu seras aimée de mes amants, courtisée par mes courtisans. Tu seras la reine des hommes aux yeux verts dont j’ai serré aussi la gorge dans mes caresses nocturnes ; de ceux-là qui aiment la mer, la mer immense, tumultueuse et verte, l’eau informe et multiforme, le lieu où ils ne sont pas, la femme qu’ils ne connaissent pas, les fleurs sinistres qui ressemblent aux encensoirs d’une religion inconnue, les parfums qui troublent la volonté, et les animaux sauvages et voluptueux qui sont les emblèmes de leur folie. »
Et c’est pour cela, maudite chère enfant gâtée, que je suis maintenant couché à tes pieds, cherchant dans toute ta personne le reflet de la redoutable Divinité, de la fatidique marraine, de la nourrice empoisonneuse de tous les lunatiques.
Και η κραυγή του άλγους καρδίας μητρικής, ερχομένη από τον μακρινών οχθών του Βο σπόρου εις τάς όχθες του Ιλισσού και φέρουσα τον θάνατον φίλου, διαπερά στην καρδίαν και. εντείνει την λύπην δι’ όλης της σιωπής των γραφικών σημείων. Ουδέν κίνημα, ουδεμία έκ Φρασις είναι δυνατή προς τον και μακράν να κρών φίλον, επί του οποίου θα κλίνουν τώρα οφθαλμοί χύνοντες ποταμούς δακρύων, σπα ρασσομένης μητρικής καρδίας εις δστάτους – σπασμούς.
Και είναι λυπηρά η ιδέα δει, ούτε ταγαπη μένα του Υμηττού ια, ο τι ταγαπημένα της *Αττικής ρόδα θα θωπεύ σουν τον νεκρών του θερμού της Ελληνικής Ιδέας εραστούν αλλ’ ίνα Ιτι λυπηρότερα και ιδέα ότι, δπο τον τρόμιον του θηριωδεστέρου των δεσποτών, ούτε οι αρμενικοί παιάνες και θρήνοι θα συνο δεύσουν την ταφήν του προμάχου της αρμενι κής ιδέας, του οποίου όλη η ζωή εκάη εις το Ιδανικός της ελευθερίας της φυλής του.
Εις πολλών την καρδίαν θάναζήση ή ευγει νκστάτη φυσιογνωμία με το άίτειον βλέμμα, με την ραμφοειδή ρίνα, την άρμοζομένην – σχυρώς, με χείλη πλήρη δυνάμεως, θελήσεως και υπερηφανείας του ‘Αρμενίου «υπατρίδου, ολόκληρος ή ανάμνησις της ισχυράς και ποιη τικής ψυχής, της έκδηλουμένης διά τών ά πλουστέρων και ηγεμονικωτέρων κινήσεων. “Έκ τόσης νεότητος και κάλλους ιδέας η εικών αυτή απομένει μόνον.
Υπό το πλήγμα όμως του θανάτου, ο θια – νόντες αναζουν ολόκληροι εις την ψυχήν των φίλων.Μυριάκις ζωντανώτεροι, μυριάκις φωτει νότεροι των ζωηροτέρων στιγμών της ζωής των, αναζούν με έντασιν ακροτάτην, διότι και θάνατος θέλει να εγχαράξη βαθύταραν την « κόνα των απερχομένων, οι οποίοι εισέρχονται εις την πέραν του τάφου ζωήν, ής μόνη βε βαία «να ή εφήμερος επιβίωσης των νεκρών εν τη μνήμη των εφημέρων επίσης ομοίων, ών την ψυχήν αθώπευσαν εν τη ζωή.
“Αλλ’ ενώ θέλω να μεταδώσω έκ καθήκον – τoς τις φιλους κοινούς την είδησιν του θανάτου της ποιητικής αυτής μορφής και φωτίσω διά τους αγνώστους φυσιογνωμίαν ανθρώπου εργα σθέντος εξ έρωτος διά την πατρίδα των, αι σθάνομαι μόνον την ανάγκην να ψάλλω ένα πράγμα ώραζον.
Διότι εξ όλων των αναμνήσεων αναδόουν της ψυχής μου μόνον εικόνας ωραίαι και αρ μονίαι Ιδεών, αναδύουν μόνον άνθη, άνθη λευκά και ρόδινα, άνθη Ιόχροα και άνθη καταπόρφυρα, πλήρη ρώμης και κάλλους, άνθη αβρότερα κρί νων, άνθη ποιητικώτερα μαραινομένων των.
Η ωραία του ζωή με την ωραίαν του μορ φήν απετέλουν ανθρώπινον άνθος αλησμόνητον. Σπανίως ωραία και υψηλή ψυχή έλαβαν ενσαρ κον ένδυμα, τελειότερον εκφράζον ωραίαν και γενναισαν ιδέαν και σπανιότατα Ενσαρκων ένδυμα περιαλγές παρηκολούθησε τόσον γενναίως και παγκάλως καιόμενον, την καύσιν ωραίας ψυ χής” διότι σπανίως σώμα και ψυχή εκάη ώ ραία ώς λαμπάς μέχρι της υστάτης στιγμής εις τον βωμόν του “Ιδανικού.
• Υπό την έντασιν του ισχυροτάτου φωτός, δια του οποίου καταλάμπει η ψυχή το παρελ θόν ένα συνθέση και συγκρατήση δια παντός την εικόνα των αγαπημένων νεκρών, βλέπω, ακούω, αισθάνομαι αυτόν.
Όμιλώ διά τήν ‘Αρμενίαν, διά την φύσει δούλην αυτήν φυλήν του, ήτις αδυνατεί να συλλάβη την αποφασιστικήν θέλησιν της ελευ
θερίας, εις την οποίαν ψυχαι της υπεροχής αυ. | του προσεπάθησαν να εμφυσήσουν πνοήν γεν ναίαν” διά την φυλήν της οποίας οι ασθενείς άνθρωποι προσφέρουν κατά μυριάδας τους πτης νοειδείς λαιμούς των εις τον θερισμός του τουρκικού γιαταγανίου.
Το ισχνότερον των σωμάτων τονούται και | λαμβάνει ύφος γενναιου πολεμιστού, το στόμα μορφήν αγέρωχον, τα χείλη εκπέμπουν πύρ αποστολικόν, ο οφθαλμός οξύς και ευρύς λέ
γει το μίσος, το βλέμμα άέτειον εκφράζει την | ανδρείαν και είναι τόσον ισχυρά και γενναία πνοή | της ψυχής του, ώστε παρισια εικόνα έντονω | τάτης του ιδανικού ‘Αρμενίου πολεμιστου επί
των υψηλών κορυφών των ορίων.
Εινε και προγεγραμμένος σημαιοφόρος της αρμενικής Ιδέας, και διασχίζων της Ευρώπης και αγωνιζόμενος διά του καλάμου και του λόγου, λόγου και καλάμου στρατιώτου” είπε ο άνθρω πος και ζών και κατακαιόμενος όλος διά το ιδα νετοι της Πατρίδος.
Κατά την πρωινήν ώραν εαρινής ημέρας, ενώ | ο ήλιος όπισθεν του Υμηττού προπέμπει τα τα και τα ρόδα, αναμένεται προ του Δεξιλεω, ή μοναδική στιγμή κατά την οποίαν και παγκαλος ίππους και εστραμμένος προς τον ήλιον θα φανή ζωογονούμενος υπό το βαθμιαίως εντεινόμενον ρόδιναν φώς και υπό τον ισχυρών μετ’ ολί γον φωτισμόν θα φανερώση ζωήν υπερτέραν της φυσικής.
Βαθεία γαλήνη κρατεί σεμνώς το ενσαρκών ένδυμα,εκ των ηδυνoμένων χειλέων ρέουνμουσι
και αρμονίαι, οι οφθαλμοί πληρούνται ποιήσεως, 1 ή χείρ δψούται άσυναισθήτως εις κινήματα α | δρότατα και θρησκευτικά. Περιχαρής και ψυχή
εναγκαλίζεται το αιώνιον ωραίον και το εφήμε ΚΑυ natoυ. Περιχαρής δέχεται τάς σιωπη
λάς έκρεούσας αρμονίας του γλυπτικού και ψυ χικού κάλλους.
Είνε ο ποιητής, του οποίου η ψυχή δονείται ολόκληρος, ανοίγεται και φωτίζεται εξ υπερτέρας πνοής, και αισθανόμενος αναδύοντας νέους πόθους από τον κόσμον των αορίστων ακόμη συναισθη μάτων, πόθους νέους ανωτέρους,και μαγευμένος ποιητής έκ του ελληνικού κάλλους και όνει ρευόμενος να ζήση εις τους πρόποδας της Α. κροπόλεως Τα εν μέσω της καλλονής των φυ – σικών και τεχνικών εικόνων εκφράση το διει ρον του ωραίου.
Κατά τας λυπηροτάτας ώρας της ζωής η μών, καθ’ ας ανελίσσεται το απαισιον θέαμα πατρίδος καταρραπιζομένης πανταχόθεν οπό μικρών και μεγάλων, ξένων και εντοπίων” κατά τας ώρας του αποτροπαίου θεάματος, καθ’ ας έπνευσε μανία ασύστολος αυτοπεριφρονή σεως και αυτοεξευτελισμού” καθ’ ας προσεφέ ρετο εις πάντα ξέναν πάν έλκος, πάν άγος
της οικτράς ημών ζωής, με μιαν έλλειψιν συν Παισθήσεως και έλλειψιν ανθρωπισμού άλγεινο”
τάτην, διέμεινεν και θερμός φίλος της συγχρόνου. “Ελλάδος.
Είνε ο νούς, και υπέροχος και επιστήμων, και μη επηρεαζόμενος έκ της τυφλής βοής των o χλων, και γνωρίζων να βλέπη την ζωτικότητα των λαών και βαθυτάτη θα διαμείνη η αγάπη μου προς τον νεκρών τώρα φίλον πλησίον της ξένης ψυχής του οποίου ηδόνατό της να εύρη θερμήν αγάπην της ιδίας αυτού πατρίδος, όταν ήαναπνοή άπέβαινεν αδύνατος εν μέσω των 5 χλων,
Έντος θαλάμου φωτεινού πλησίον ρόδων μαραινομένων και ωραία του μορφή λαμβάνα
1
Αας, και οία που την δψίστην έντασιν και η ορμή προς το ιδανικόν την ποιη τιχωτέραν μορφήν. Όλαι αι ιδέαι των αιωνίων προβλημάτων της ζωής περιπτάμεναι συνθέ τουν την πολυθόρυβον αρμονίαν των ανθρωπί Yων σκέψεων. .
Ο θάλαμος είνε νοσοκομείου κοιτών και και όψιστος οίστρηλάτης και θάνατος ή νεαρωτάτη το σαι Βαθότατα τραύματα και άλλη σε ρεται αμετακλήτως προς τον τάφον” αλλά πάντα κεκαλυμμένα αφήνουν βραχίονα διαγρά φοντα σχήματα ποιητικά, χείλη μειδιώντα όψη λοφρόνως.
“Οχι εξ ολων των εικόνων, τας οποίας ή ψυχή μου διατηρεί ζωηροτάτας, ούτε μία δεν επιτρέει θρηνωδίαν. “Όχι! ο θάνατος φίλου διατελέσαντος ώς πάγκαλον είδος, του οποίου ολόκληρος η ζωή εκάη εις τον βωμόν του Ιδανικού, η ζωή ολόκληρος εξεδήλου την ιδέαν, παράγει μόνον λύπην αρμονίας παυούσης. “Όχι! τον βαίνοντα διά της οδυνηροτέρας και μακρο τέρας οδού προς τον τάφον και μέχρις οστάτης στιγμής αφοσιωμένον εις την ιδέαν χαιρετών όπως τους γενναίους και υπερόχους τους περι φρονούντας τας ανθρωπίνας ματαιότητας και ποταπότητας όλας.
Φίλοι και ποιηται, ούς ηγάπησε και παρά των οποίων ηγαπήθη, των οποίων την πατρίδα και τα έργα επόθει να εξυμνήση, θα χάνουν τον νεαρόν του δια στίχων ανταξίων.
Εγώ,δστις έγνώρισα κατά βάθος την ψυχήν, την καρδίαν και τον νούν του νεκρωθέντος ξένου φίλου και κιθάνθην το μέλλον άσμα ζωής νεαρω: τάτης, δπερ δεν θα εκδηλώση ποτί πλέον, ώς μόνην εκδήλωσιν πένθους, ως μόνην επιτάφιον σπονδην αισθάνομαι μόνον την ώθησαν να λάβω τα προ έμού φιλημένα ρόδα, ένα θωπεδων αυτά και διά των εμών χειλέων αναρρίψω και εδω καταπίπτοντα πέταλα ανθέων.
Τα λευκά και ρόδινα πέταλα διέγραψαν την φοράν όλων των ωραίων πραγμάτων, άτινα ά ναδύουν εις την ζωήν, αιωρούνται επ’ ολίγον εις το φως και καταδόουν” τα λευκά και ρό δινα πέταλα διατηρούντα το κάλλος των λέ γουν την ζωήν όλων των ωραίων φύσεων, αι οποίαι ζούν αδιάφοροι προς πάν μη υψηλόν και ωραίος και θνήσκουν παγκάλως.
Νεοέλλην
Death of Tigran Yergat (December 1, 1899)
A short-lived and forgotten name of Armenian letters and political struggle in the late nineteenth century, Garabed Bilezikji was born in Constantinople from a Catholic family of amiras (upper class merchants) in 1870. His father died at the age of 28 and his mother, who belonged to the well-to-do Tingir family, returned to her father’s home with her children.
Little Garabed was given private lessons of Turkish and Armenian, and learned Greek through his nanny. In 1880 he moved to Paris with his mother and entered the boarding school of the Dominican fathers in Argueuil. He graduated in 1887 with honors. After spending a year in the United States, where he studied American literature and perfected his English, he came back to Paris in 1889 and took a modest position at a bank, while devoted to literary and political activities, and adopted the pseudonym of Tigran Yergat.
He maintained close relations with Emile Zola, Jean Jaures, Maurice Barres, and other remarkable figures of French intellectual life, which opened the doors of the press to him. He published many articles in French journals about the peoples of the Orient, Oriental life and customs, and the Armenian Question. He contributed to Nouvelle Revue, Le Figaro , and other publications, and was a much-sought lecturer.
In 1893 the Tingir family lost most of its fortune due to the economic crisis in Turkey, and Yergat was forced to return to Constantinople. He taught French and clandestinely contributed to Revue des Revues with patriotic poems by Kamar Katiba in French translation and articles denouncing the anti-Armenian policies of Sultan Abdul Hamid II. He also wrote articles calling for revolutionary action in the newspaper Hairenik of Constantinople. In August 1896, when the Armenian Revolutionary Federation executed the occupation of the Ottoman Bank, Tigran Yergat’s brother, Mardiros Bileziji, a bank employee, was persuaded by the leaders of the group, Armen Garo and Hrach Tiryakian, to write in Turkish the famous warning to the sultan by the Armenian revolutionaries. Yergat would tell his mother: “They entered the bank like heroes, but they should have exploded the building rather than leaving it like that, without any result. Would my brother have been lost there? Who cares, it would have been for the glory of Armenia…”
Tigran Yergat also showed his capacities for political and lobby efforts. He was in close contact with Patriarch Mateos Izmirlian (1892-1896), who was finally exiled to Jerusalem by Hamid due to his continuous protests against the “Red Sultan.” He also was the subject of persecution, which forced him to leave Constantinople in October 1896 with help from the secretary of the British embassy.
He went to Greece, where he would mostly spend the next years. He actively cooperated with the Crete rebellion of 1897 and the subsequent Greek-Turkish war, becoming a member of the political organization “Eteria” and working to create a rapprochement between Greek and Armenian revolutionaries. In 1898 he took upon himself the organization of a French military expedition to Cilicia, which remained unfinished due to his death. In fact, his health took a fast turn to the worse early that year. He was forced to move to Cairo, near his brothers, looking for a recovery. During his short sojourn in Egypt, he became a member of the A.R.F.
However, in the spring of 1899, upon his mother’s entreaties, Tigran Yergat returned to Constantinople, physically devastated. He was taken to the hospital, where he passed away on December 1, 1899. An obituary published in the A.R.F. organ Droshak stated: “The storm of revolution, the adoration of epic feats existed in Tigran Yergat as an embodiment of protest, framed within a tender smile. Alas! A wild disease, tuberculosis, destroyed that kind and honorable life.
ΕΙς αιών σχεδόν διήλθεν άφ’ ότου ήχησεν από τον Ίστρου ή σάλπιγξ της αποκληθείσης – δολοφονικώς μέν υπό των βαρβάρων, ηλι Θίως δε υφ’ ημών των ιδίων-έκ νεκρών ανα στάσεως. Εις αιών σχεδόν παρήλθεν αφότου αντήχησεν από περάτων έως περάτων των ελληνικών χωμάτων και κυκλώπειος κραυγή : Ελευθερία ή θάνατος. Εις αιών σχεδόν διέρ ρευσεν αφότου εκροτοβάλουν τα τηλεβόλα τραντάζοντα τον ελληνικών αέρα, συγκλονούν τα τα πολυστένακτα στέρνα των αιματοπνί κτων ηρώων, των οποίων τα καπνισμένα πρόσωπα διηρώτων εν τρόμο τα αίματόφυρτα Ο νέφη, εάν θα προκύψη από την στυγνήν ολοκαύτωσιν η ζωή και ο θάνατος, εάν θα νικήση το ελεεινόν γέννημα της κτηνώδους δύσεως, ο Ο δεσποτισμός-ο χριστοφόρος αυτός κισλάρα | γας, ο κρατών τα θύματα επί της κλίνης των Ο σουλτανικών οργίων-ή εάν θα νικήση ή φαεινη κόρη της Ελλάδος, η Ελευθερία. | ΕΙς αιών σχεδόν επέρασεν αφότου κατά τα Η έσχατα ξεψυχίσματα των υστάτων ηρωισμών, των ανατινάξεων των τελευταίων επάλξεων, ένα όραμα τρομερώτατον διέσχιζε τα ερημω μένα και καπνίζοντα από το πυρ και αχνίζον
τα από το αίμα άγια χώματα: αφ’ ότου γυ ναικοπαιδων συνοδεία αφάνταστος, γυμνωμέ νων, ατιμασμένων, πληγωμένων, επέρνα όλο φυρομένη, κρεμασμένη από την προβαίνουσαν γιγαντόσωμον μητέρα Ελλάδα κουρελιασμέ νην, καταμαχαιρωμένην, άλλ’ ακόμη γιγαν τόψυχον, ήτις επέρνα βιαίως, βοώσα σπαρα κτικώτατα Ελευθερία ή θάνατος. Και μόλις πρό της υστάτης πνοής απήντα η ηχώ έλευ θερία και Εβεβαιούτο η νίκη και Εβεβαιούτο ή ζωή.
ΕΙς αιών σχεδόν εξέπνευσεν έκτοτε, καθη. μερινών εναγωνίων εφόδων προς την ζωήν και όλοι, από των κορυφαιοτάτων μέχρι των κατωτάτων, βλέπομεν τους διαπύρους ημών πόθους μαραινομένους, τους διαπύρους ημών και αγίους αγώνας θραυομένους, τας νέας ο λοθέρμους ορμάς, προς τα γεναία και τα υψη λά και τα ωραία, ολοέν αναγεννωμένας άλλ’ αναστελλομένας ολοένα και όλοι από των μεγί στων μέχρι των ελαχίστων, έχομεν καταλυ πημένην την καρδίαν,καταπικραμένην την ψυ χήν και παλαίομεν εν πυρετώ, ωθούμενοι από την ισχυράν νοσταλγίαν της φύσεως ημών διά το ύψος και το κάλλος, και όλαι αι ενέρ γειαι ημών, και αναβλύζουσαι, από την κρα ταιοτάτην μας ψυχήν, την πλασμένης από τα μαρτύρια και τους θριάμβους αιώνων αιώνων, υπέροχον και ακαταμάχητον, όλαι αι ενέργειαι ημών αι διευθυνόμεναι από την θέλησιν των υποχθονίων ριζών του δένδρου, του οποίου
είμεθα οι τελευταίοι βλαστοί, όλαι αι ενέρ γειαι ήμών συγκρημνίζονται και συμπνίγονται εις ένα λυγμόν,
Διότι εις την ονειρώδη γήν, την πάμφωτον, δύο καταχθόνιοι βασιλεύουν Θεοι γηγενείς, πανωλεθριοι, καλούμενοι :
ΦΘΟΝΟΣ της ΔΙΧΟΝΟΙΑ
“Αρρην θεόρατος και εις προσκλίνων δίδει τον βραχίονα τρυφερώτατα εις την θυγατέρα του – αποτελούντες ζεύγος αδιάσπαστον και φρικαλέον – την θυγατέρα, της οποίας, κατά τον πρώτον ποιητών, τα πόδια πατούν εις την γήν και το μέτωπον ψαύει τον σμα ράγδινον ουρανόν.
Και το καταχθόνιον ζεύγος, αθάνατον, παντοκρατορούν, οργώνει προαιωνίως την Ελληνικήν ζωήν, από της πρώτης ημων μυ θικής αυγής, θέτον την φρικτών του σφραγίδα επί των έργων πάσης ημέρας. ‘Ακάματον επί αιώνας αιώνων, δεν εκουράσθη ουδέ μίαν η μέραν, δεν ανεπαύθη ουδέ μίαν στιγμήν.
ΏI πώς τρέμει η ψυχή, όταν ακολουθη δια μέσου των αιώνων το ελληνικών Δράμα
Ενώ πάντοτε τα πάντα ορμούν φαεινά, φαί νονται βαίνοντα με λαμπροτάτην δύναμιν, ανελίσσονται πανίσχυρα ανερχόμενα περί λαμπρα πρός τάς άπατητους κορυφές των
ανεφίκτων μεγαλείων, προς τα παρθένα ύψη Γ των υπερανθρώπων ηρωισμών της δυνάμεως και του κάλλους, εμφανίζεται το φρικαλέον ζεύγος, οι αθάνατοι και άγρυπνοι δαίμονες, πολλάκις ένα βήμα προ της συντελείας και ως άριστοτέχναι δραματοποιο απομακρύνουν όλας τας σωτηρίους δυνάμεις, αι οποίαι ανα βλύζουν αδρότατα από το ελληνικόν χώμα και υπάρχουν πάντα αθρόαι, ανατρέπουν τα πάντα, ωθούν την δράσιν εις εσχάτην τρα γωδίαν, φέρουν τα πάντα εις τον όλεθρον, κρεμώντες τα πάντα εις το χείλος του κρη μνου και διαμένουν οι δαιμόνιοι ευφραινόμενο! από την οξυτάτην συγκίνησιν και δεν απο σύρονται και δεν κατανικώνται και από τους υστάτους απηλπισμένους τιναγμούς, ίνα επαν έλθουν και εμφανισθούν πάλιν μετά μίαν στιγμήν.
Και δεν εκουράσθησαν και δεν κουράζονται και δεν θα κουρασθούν ποτέ οι ακάματοι δαίμονες, οι συντελούντες τάς τραγικωτάτας εκφάνσεις της θείας ελληνικής εποποιίας, ήτις δια μέσου των αιώνων διέρχεται πάγκαλος
και τραγικωτάτη άνωθεν των ανθρωπίνων, ως φυσική δύναμις ακαταμάχητος, τελικώς διαβαίνουσα όλων των εμποδίων, εκτελούσα ως πλανητικόν σώμα την αιωνίαν του τροχιάν, ως φοτοδότης αστήρ βαίνων εις τον μοιραίον προορισμόν. O Και δεν εκουράσθησαν και δεν κουράζονται και δεν θα κουρασθούν ποτέ οι ακάματοι δαι μονες και ό,τι συνέβη εις τους παρελθόντας αιώνας θα συμβαίνη εις όλους τους μέλλοντας αιώνας, δι’ αιώνα τον άπαντα, εις τα μέγιστα και εις τα μικρότατα θα είνε παντού και | πάντοτε, παρόντες και δρώντες, παντού και Η πάντοτε παριστάμενοι, έτοιμοι να θέσουν την 1 σφραγίδα των εις πάσαν συνάντησιν δύο Ελλήνων και εάν απομείνη ένας βράχος ελληνι 1 κής γης και δύο μόνον “Ελληνες ύστατοι επ’ ‘ αυτού, θα φθονώνται και θα διχονοούν και η Η υστάτη πνοή του υστάτου άσματος του υστάτου “Έλληνος εις τον κόσμον θ’ αναπεμφθη προς την Διχόνοιαν και τον Φθόνον. Θ. ΘΑΝΑΤΟΣ
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΚ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
μειράκια Listening to Nymphs? Αρχαίος Έλλην Έρως και possible?
Μέ τήν αυτήν προσοχήν καί έν άρρήτω απολαύσει αναμένω καί έγώ τώρα εν μέσω τής θρησκευτικής σιγής τήν συνέχειαν ύπό τού φωνάζοντος μέ ύφος μικροσκοπικβύ δικηγόρου:
«Κατοικούσιν εις σπήλαια ωραια και δροσερα, παί ζουσιν εις τάς πεδιάδας και εις τας φάραγγας των ύ ψηλών ορέων, αγαπώσι τας κρήνας και τα δάση και τους ποταμούς και προστατεύουσιν αυτά»,
‘Αλλ’ αι Νύμφαι δεν είνε αυται η τεράϊδες των μικρών χωρικών κοσμημένα και εξιδανικευμέναι και δεν λαμβάνουν εις την νεαράν των φαντασίαν μορφή: πραγματικής και δεν συνδέουν ούτω διά δεσμου πραγ ματικού εν τη ιδια των σκέψει το ακρότατον παρελθόν με το παρόν και
Και έτερος εγειρόμενος συνεχίζει, έχων ούτος την όψιν καρπου έρωτος με χάριν αφελή καθ’ όλον το σώμα, με οφθαλμούς κυανούς και ονειροπόλους, με κόρας μεγάλας προσδιδούσας περιπάθειαν, με δέρμα ρόδινον και οδόντας καταλεύκους εφ’ ών γράφονται χείλη σαρκώδη και πορφυρά.
« “Πληρoυσι τας ερημίας φωνών ακουομένων και υπό των ανθρώπων και άλουσι και χορεύουσι μετά του Πανός εις μαλακούς λειμωνας ένθα ο κρόκος και ο ευώ δης υάκινθος και η χλοερά πόα θάλλουσιν”
Μικρα κιτρινόχρους κεφαλή ή πάσχουσα έκ χλω ρώσεως με μαλακούς νοσταλγούντας οφθαλμούς στηρί ζεται εις ισχνοτάτην χείρα και βλέμματα πλάνα δεικνύουν στιγμιαίαν ονειροπόλησιν. Και σκέπτομαι ότι τα αφελή αυτά μειράκια όταν θα ευρεθώσιν εντός των αυ των τοπίων, τα οποία εγείρουν την ποίησιν και το όνειρον εις την ψυχήν,θατείνουν την ακοήν εις τους ήχους της ερημίας διά να ακούσουν ίσως το άσμα των Νυμφών.
‘Αλλ’ ενώ αναζητω εις το εξώφυλλον του ανα γνωσματαρίου τον ακαλαίσθητον συγγραφέα και ανα γιγνώσκω το όνομα Παπαχατζής, μία σκιά κηλιδώνει τον επί του πατώματος ήλιος και όλοι ευρίσκονται όρθιου φέροντες την χείρα εις τον αριστερόν κρόταφον. Χωρικός ισχνότατος και υψηλότατος εισέρχεται διευθυνόμενος προς τα θρανία λέγων αφελώς καλημέρα εις τον διδάσκαλος, και προσθέτει εις μικρόν νυσταλέον:
– Παντελή το κλειδί το μικρό. Και ο μικρός μελανόδερμος Παντελής με τσαρούχια κορυφούμενα εκ λωρίων καινουργων τείνει την παλάμην με δύο κλει δία και ο πατήρ με δύο βήματα γίνεται άφαντος.
«’Αντηχούσι δε τα όρη και τα δάση εκ των γλυ κυτάτων ασμάτων αυτών τα σπήλαια εις τα όποια κατοικούσι αι Νύμφαι είνε δροσερά και ωραία …
Δι’ εμε όστις μελετώ την σύγχρονον ελληνικής ψυχήν και τας εκδηλώσεις αυτής απάσας διά μεθόδου πραγματικής, δι’ εμε όστις αναζητώ εν τη συγχρόνως ζωή, την εύρεθείσαν μίαν και πανομοίαν ελληνικήν ψυ χήν καθ’ όλας τας στιγμές της μακροτάτης ιστορίας και ανευρίσκω αυτήν πανομοιοτάτην κάτωθεν των ε πισωρευθέντων σκουπιδίων υπό του δεσπόσαντος απο πολλών δεκαετηρίδων κομπογιανιτισμού των σοφών ιθυνόντων την ελληνικών εκδήλωσιν καθ’ όλας τας οι ευθύνσεις και ανευρίσκω αυτήν πανομοιοτάτην με όλης την ανέκαθεν ιδιορρυθμίαν και αναλλοίωτον ισχύν, ην ούτε η τοσαύτη αναστάτωσις και ξενομανία κατορθώ – νουν να κλονίσουν, προξενεί άρρητον συγκίνησιν ή ιδέα ότι κατά την πρωινήν αυτήν ώραν ανά τας πόλεις και τα χωρία της αιωνίας Ελλάδος οι μικροί μαθηταί των σχολείων επαναλαμβάνουν τον αρχαίον μύθον, ότι οι ενώπιόν μου μικροι χωρικοί όταν θα έλθη η ώρα του έρωτος και των συναισθημάτων των αγνώστων θα πληρούν τις στιγμές της γλυκείας ταραχής και των ανελ δηλώτων συναισθημάτων των ταπεινων, διηγούμενοι εις την ερωμένης κόρης το ποίημα των νυμφών εν μέσω της αυτής φύσεως, και είνε αρρήτου συγκινήσεως η ιδέα ότι εις τας απλάς των ψυχάς η νεράιδα και η νύμφη συγχωνευμέναι θ’ αποτελέσουν μίαν μόνην παράστασιν, η ιδέα ότι μετά τόσους αιώνας ή αιωνία φύσις θα εξακολουθη ν’ ακούη το αιώνιον ποίημα.
‘Αλλ’ ενώ ακολουθη ο γραμματισμός, ήτοι ή ανάλυσες των λέξεων εις τα αποτελούντα αυτάς γράμματα, ή κλίσες ονομάτων και ρημάτων, ενώ όλοι οι μικροί χωρικοί προσέχουν και παρακολουθούν και συνεχίζουν έτοιμοι ν’ απαντήσουν εις τας αποτεινομενας προς πα σαν διεύθυνσιν ερωτήσεις, αρχίζω να παρατηρω με αυ ξάνουσαν περιέργειας του διδάσκαλον αυτόν του χωρι κού σχολείου όπερ θα γούνατο να χρησιμεύση ως προ τυπου, τον ταπεινήν διδάσκαλος του απομεμακρυσμένου χωρίου, τον οποιον δεν εμποδίζει κανένα Σύνταγμα και καμμία συναλλαγή της αρίστης και ενόρκου εκτελέσεως του καθήκοντος, τον ταπεινον διδάσκαλον όστις θά ήτο παραδειγμα εξαίσιον προς μίμησιν υπό των ελεεινών σπουδαίων. Το Σωμα κοντόν φέρον το βαθυτάτου πένθους ένδυμα του ελληνος υπαλλήλου με τον κατάμαυρον λαιμοδετην, καθαριότης άκρα και αφελής σεμνότης, πρόσωπον ηλιοκαες με ζωηρά χαρακτηριστικά και ζωηροτέρους οφθαλμούς, εφ’ ών γλυκεία αυστηρότης, μαλλιά και ολίγα γένεια κατάμαυρα. Σύνολον εκφράζον αξιοπρέπειαν και συναίσθησιν καθήκοντος υψηλού, ήρεμον υπερηφάνειας και θέλησιν.
-Πόθεν είσθε ;
– Εγώ είμαι Κρής,
– Πως λέγεσθαι ;
– Κριτσοτάκης.
Και ο μικρός αυτός διάλογος εξηγών τα πάντα μου είδε την αφορμήν να προσθέσω έν έτι γεγονός εις την πολλάκις γενομένην παρατήρησιν, επί ιερέων χωρίων και άλλων ταπεινών υπαλλήλων Κρητων, ότι ο Kρής παρουσιάζει ανώτερον πολιτισμόν, περισσοτερας αρετάς και καλλιτέραν αντίληψιν του καθήκοντος, – ισχυρόν ζήλον προς εξάσκησιν του επαγγέλματος, – γυρα Εκτελεστην Εληση της απλών αρ.στην Ε. δρασιν διά του ιδίου παραδείγματος. Και η όλη εντύ πωσις συμπληρούται διά της επισκέψεως της οικίας του καθαρωτάτης και κοσμιωτάτης.
Δεν γνωρίζω τι σκέπτονται οι διάφοροι σοφοί και οι ελεεινοί σπουδαίοι, οι νεώτεροποιοί και κοσμοπολίται και δηθεν πρακτικοί, οι τα πάντα μετά μανίας μεταβάλλοντες καθ’ εκάστης, οι καθ’ εκάστην αναστα τώνοντες τους κλάδους πάντας και καθιστώντας τους νόμους του έθνους μεταβλητούς, ταχύτερον των συρμών των γυναικείων πίλων, οι αναζητούντες πασαν ξένην ιδέαν και δια της βίας θέλοντας να μεταφυτεύσουν αυτην ενταύθα, οι τα πάντα έναρρυνόμενος ότι γνωρίζουν, ένα μόνον μη θέλοντες να μελετήσουν και γνωρίσουν, τον προ των οφθαλμών των πραγματικόν κόσμον, την πραγματικήν φύσιν του ελληνικού λαού. ‘Αλλα διά την απλουστάτην αυτήν σκέψιν και ακρι βώς διότι τοσαύτη μανία παράφρονος μεταβολής και αναστατώσεως των πάντων πνέει από δεκαετηρίδων πολλών και η εικών αυτή του σχολείου με την ανάγνωσιν των νυμφών, λεγει δ’ έμε την ακατανίκητον ισχύς των ελληνικών πραγμάτων, παρουσιάζουσα την ύπαρξιν και την συνέχειας της Παραδόσεως, ακόμη και εν μέσω τοσαύτης πολυχρονίου παραζάλης. Δια τον μελετωντα δε ενόσω διασώζεται η ελληνική παράδοσις και η ελληνική ψυχή και διασώζεται άθικτος καθ’ ολοκληρίαν υπό το άρλεκινικόν σύγχρονον ένδυμα, μεθ’ ου περιέβαλλον την ελληνικήν ψυχήν, διασώζεται όλοκληρος ή έλληνες και ολόκληρον της ελληνικών ιδεώδες, διά τήν έποχήν καθ’ ήν θα δυνηθούν ελληνες να μελετήσουν επιστημονικώς την ιστορίαν των και την φυλήν των, την σύγχρονον ψυχήν και τον χαρακτήρα, ένα στηριζόμενοι επί των πραγματικών και απτων γεγονότων, διαπλάσουν τον ιδιαίτερον πολιτισμόν της ελληνικής φυλής.
‘Αλλ’ εκείνο το όποιον κυρίως είνε συγκινητικόν και δεικνύει δύο των ισχυροτάτων και απαριμίλλων προτερημάτων της ελληνικής ψυχής είνε ότι το χωρίον αυτό κατοικείται υπό ‘Αλβανών, ότι οι μικροί χωρικοί, οι μετά τονου τοιούτου ομιλούντες περί των νυμφων και απαντώντες μεθ’ υπερηφανείας είμεθα έλληνες, είνε ‘Αλβανόπαιδες. Γνωρίζω ότι μέμφονται τας κυβερνήσεις, διότι εις ολίγην απόστασιν εκτός της πρωτευούσης, ελάχιστος αριθμός ανθρώπων διατηρεί την γλωσσαν της φυλής του.
‘Αλλ’ εγω ανευρίσκω ακριβως εις το γεγονός αυτό την απάραμιλλον ελληνικήν γενναιοφροσύνην, ήτις αποδεικνύεται καθ’ όλας τας στιγμάς της ιστορίας, έξόχως δε κατά την χριστιανικήν περίοδον, καθ’ ήν ή παντοδύναμος εκκλησία ενω ηδύνατο ν’ αφομοιώση πάσας τας κατωτέρας φυλάς, ουδέποτε ηθέλησε και ουδέποτε επεχείρησε ούτε να καταπνίξη ούτε να προσηλυτίση, την απαράμιλλον ευγένειαν, ήτις ουδέποτε έπεχείρησε να κατακτήση δι’ άλλου μέσου ή δια του πνεύματος και του πολιτισμού, ουδέποτε μεταχειρισθεισα τον πόλεμον τον αμείλικτον, όν πάντα τα έθνη λυσσωδώς και επισήμως διεξάγουν προς εντελή αφομοίωσιν δια της βίας, εν ανάγκη και εξόντωσιν των αλλοτρίων εν τοις κόλπους των στοιχείων.
Και αισθάνομαι ακόμη μεγαλειτέραν χαράν, βλέπων ότι ο ελάχιστος αυτός αριθμός φυλής κατωτέρας έλεύθερος και αβίαστος καθ’ όλοκληρίαν, αφίνεται μόνον εις την επίδρασιν της ελληνικής ψυχής και Ιδέας και μεταβάλλεται και αφομοιούται αποκτώντας αυτάς ιδέας, τα αυτά συμφέροντα, τα αυτά αισθήματα, -ήτοι γινόμενος Έλλην, διατηρών ακόμη μόνον τα ισχυρότατα των χαρακτηριστικών της φυλής του δι’ ών δια κρίνεται ακόμη μέχρις ότου εξαλειφθούν δια της επι μιξίας όπως πάντα τα κατώτερα είδη εν τη φύσει όταν έρχωνται εις επιμιξίαν συνεχή πρός είδη ανώτερα. Και η αφομοίωσις αυτή στοιχείων ξένων, διά μόνης της ελευθέρας επιδράσεως της ψυχής και της ιδέας ένός λαού, άνευ ουδενός ούτως ειπείν τεχνικού και αναγκαστικού μέσου αποδεικνύει εξαισίως την ευγένειας και την ισχύν την απαράμιλλον της ελληνικής ψυχής, αποδεικνύει χαρακτηριστικά τινα της αιωνίως όμοίας.
Υπάρχει μια πόλις της Ελλάδος εκ των μεγαλειτέρων η οποία βρέχεται από την θάλασσαν και πε ριορίζεται από όρη.
Της πόλεως αυτής οι δρόμοι θα ήσαν πλατύτεροι, αι οικίαι υψηλότερα και πλουσιώτερα, το εμπόριον ανθηρότερον και οι κάτοικοι ανθρωπινότεροι και ευτυ. χέστεροι εαν ο Παπακoιλας δεν ήτο γυμνασιάρχης εις αυτήν επί δεκαπενταετίαν.
Ο Παπακoιλας είναι μία κοιλία μειδιωσα. Σύστημα κοιλιών μάλλον, διότι κεφαλή και λαιμός και κορμός και άκρα τείνουν άπαντα να λάβουν πλήρη σφαιρικής μορφής.
Κοιλία μειδιώσα, μειδιώσα ειρωνικώτατα, σαρκα στικώτατα αιωνίως, όπως η σελήνη και ότι και το ξι ρισμένων της άνω κοιλίας πρόσωπον και το επίσης ξυ ισμένος οπίσθιον μειδιά και ειρωνεύετα. και σαρκάζει με δύο εν τω μέσω ωτα μέγιστα. Ο “Αλλ’ όμως εντός του όγκου αυτού, τυμπανιαίου κα τουτσίνον, εντός του οποίου φαντάζεται τις ελισσό μενον μόνον ένα λεβιάθαν εντερικός σωλήνα, ως ακροτάτη αντίθεσις είναι βιδωμένον ζευγος μαύρων οφθαλ μων ευστρόφων, αγχινουστάτων, φωτεινών.
‘Αγνοω εάν η φύσις είχε προορίσει αυτόν διά μέγαν κωμικόν και μέγαν σαρκαστήν ή μέγαν διπλωμάτην, αλλά το γεγονός είναι, ότι μίαν ήμέραν έρριψε την άγκυραν της ζωής του εις αυτήν την πόλι. ώς γυμνα σάρχης, αμετακίνητος, ασάλευτος,
Φίλος, στενώτατος πολιτικου εκ των ισχυροτάτων της Ελλαδος κατείχε θέσιν εμπιστευτικήν θέσιν άνω τέρου τοποτηρή του και διευθυντού του κόμματος. Φα νερόν ήδη ότι προ του μειδιάματος αυτού εκάμπτετο ευλυγιστότατα ο Νομάρχης, πειεστρέφοντο ερωτύ λως βουλευται και κομματαρχίσκοι επί της ηλεθέας δε ου ως ένίων ενίοτε αντανακλατο ασυ ειδήτως ή τωτει νός του σαρκασμός.
Μέγας ποντίφης του κόμματος εν τη πολυανθρώ πω επαρχία διηύθυνε τα παλιτικά, συννενοούμενος απ’ ευθείας με την κεφαλήν και το πράγματι μυστικο σύμβουλος της Κυβερνήσεως υπό το πρόσχημα Γυμ α σιά:χου.
Διότι ήτο γυμνασιάρχης φιλότεχνος, όπως τατος παίζων βιολίον κατά τας ώρας της σχολής και της αϋπνίας.
“Οταν το κόμμα του ήτο εις την αρχήν περιεβάλλετο εξουσίαν Παντοκράτορος, διευθύνων κατά βούλη σιν αχαλίνωτον, όχι μόνον το εδικόν του γυμνάσιον, άλλα και τα άλλα και τα σχολεία και πάντα τα ζωντα και ψηφίζοντα, διά της μεθοδικής στρεβλώσεως του Eκε αλου των ελλη παιδων
Πας καθηγητής και διδάσκαλος και ο έτερος αυτος γυμνασιάρχης μετετέθετο και εξεδιώκετο αυθωρεί εάν δεν ήτο της αυτου αρεσκείας όταν δε ρε μα αντίθετον έφερε το αντίθετον κόμμα εις την αρχήν, αυτός παρτ τειτο μεγαλοπρεπως.
Και το θαυμάσιος ο Παπακούλας εν τη εξασκήσει της διασκεδαστικής δι’ αυτον ενασχολήσεως, ήτις τον ανεκούφιζεν από τις πολιτικές και κοινωνικής φροντί σας τόσον απεριττές ανατολής και τόσο ευσυνείδητος χλευαστής του επαγγέλματος του και των μωρων γονέων ήτο.
Αυτου άρχοντος οι πάντες εγνώριζαν και πάντων κάλλιον τι μαθηται οι προγράμματα και κανονισμοι. καθηγηταί και μαθήματα, αν και απουσίας και βαθμοί και εξετάσεις ήσαν πράγματα νομοθετημένα και διατεταγμένα θα α αασκευάζουν τα παιδιά, τα να καταπατούν και αναποδογυρίζουν αυτά ως κλωτσο σκου.
Δ. αυτο σπανίως διδάσκαλος ηγαπήθη και έπευ φημήθη από τους μαθητές του όσο και Παπακoιλάς. Κατά τα νεαρά αυτά έτη των σπουδών καθ’ ή το ρυ παρόν σχολειον όλων των βαθμών θεωρείται δεσμωτήριον, εθεωρείτο σπανία η τύχη των μαθητων εις τους έτυχε τοιούτος δεσμοφύλας.
Και δι’ αυτ, απο πρωίας μέχρις εσπέρας αντηχουν οι πέριξ δρόμοι, οι αδιάβατος διά πάντα φιλήσυχον άνθρωπον, από τας ζητωκραυγάς και τους ενθουσια σμούς των αεργούντων μαθητών.
Μόλις εις την πρώτης και δευτέραν γυμνασιακής τάξεν πει των οποίων δεν είχε τον καιρόν να φροντίση εγίνετο ελάχιστον τι υπο των καθηγητών, των εκλεγο μένων κα ηγητών της αρεσκείας του.
Ευθύς από της ενάρξεως της τρίτης πνευμα αχα λινώτου ελευθερίας και αγρίας ανυποταξίας εφούσκωνε τα στήθη των νεαρών κηφηνων, οίτινες ούτε ήκουον ούτε εσέβοντο ούτε ί.οβοώντο πλέον τους καθηγητάς εις την τετάρτην δι τα βιβλία έκλείοντο δια παντός και αλλοίμονο εις τον καθηγητής έ είνον του οποίου επηρχετη, η ιδέα να εργασθή, σοβαρώς και τακτικές,
Τα ωρας καθ’ ας ες όλα τα γυμνασια του κρά – τους διδάσκονται ελληνικά, τας δύο πρωινές ώρας, οι μαθηταί της Τετάρτης τάξεως είχαν διαρκείς ασκήσεις πηδηκτικές και λιθουριστικάς εις τους δε μους
Πάντοτε δε περί την δεκάτην έπεφαίνετο η μεί οιωσα και χαιρέτωσα πατρικώτατα κοιλίλ, η υποτι θεμένη διδασκαλος των Ελληνικών, δεχομένη της έ πευφη μας και τους ενθουσιασμούς, σπεύδουσα πολλά – κις εις το καθήκον του ν’ απαλλάξη -ους ευτυχείς μαθητές και του επομένου κουραστικού μαθήματος των λατινικών και μαθηματικων
Εις την παραμικροτέραν εορτήν της μάλλον προ βληματικής συν εχνίας τουλάχιστον ένα μάθημα απε σοβείτο σφριγωντες οι αεργία οι ατίθασοι μαθητα συνωθούντο έξωθεν της ανοικ. ης θύρας του Γυμνασιαρ χείου, φωνάζοντας έντο ως με όψιν φαιδρο ατην επιμόνως διαρκώς,
Χαρίσει ! Χαρίσει!
Οι καθηγηται πει η τράπεζαν συνωμάλουν ή ετα κτοποίσων οκνηρότατα τα χαρτιά των και βαθμολόγια, τινες αυτων αναμφιβόλως ελεεινολογούντες και αδημονούντες.
Ο δε Παπακσίλας σοβαρώτατα καθήμενος ανά μέσον αυτων συνομιλει και εφαίνετο μή ακούων, μη βλεπων τους προ της θύρας θορυβούντας και φωνασκουν τας ως μυθισμένος εις υψηλότατα καθήκοντα.
Χαρίσει! Χαρίσει η εβροντοφώνουν οι μαθηται εν χορω καθ ‘όσον επλησίαζεν η ώρα του επομένου των ελ ληνικών μαθήματος,
Και ο κώδων της συναθροίσεως εσήμαινε εις την εξωτερικής θύραν πνιγόμενος υπό των εντεινομένων κραυγων κατά την ψυχολογικής στιγμήν, ενώ όλοι οι οφθαλμοί προσεπάθουν να διακρίνουν εν τη ηρέμω μορ φη του προσερχομένου γυμνασιάρχου την απόφασίν του.
Έξήρχετο της θύρας προ των υποχωρούντων απο καλυπτομένων και σχηματιζόντων κύκλον μαθητών, ών τα πρόσωπα όλα προσέφερον μειδίαμα, έφθανε εν τω μέσω αυτών και γυρίζων περί εαυτόν ως παγώνιον α τάρεσκος έλεγε :
– Τι θέλετε τέλος πάντων! – Χαρίσει 1, Χαρίσει !
Έγέλα ήρεμώτατα τότε, απελαμβάνων δε οι’ ολί γας στιγμές την άφωνον αγωνίαν των μαθητών του, έλεγε χαμηλοφώνως, σχεδόν αδιαφόρως.
– Τέλος πάντων πηγαίνετε, αλλ’ άνευ θορύβου.
Και η όψις του έφαιδρύνετο πατρικώτατα ή εσάρ καζε μεφιστοφελικώτατα.
Παταγώδη ζητω συνεκλόνουν την στενών και μα κρουλήν έξοδον των έκσφενδονιζομένων εις τους δρόμους, των δαιμονιώντων μαθητών.
“Αλλ’ οποία απεριγράπτως αναιδής σοβαρότης, όταν έστελλεν αίφνης τους μαθητές όλοκλήρου του γυμνα σίου εις ημερήσιας αργίαν λέγων ηρέμως και κατα νυκτικώς ότι ο σεβαστος βουλευτής και φίλος, όστις κατώκει πλησίον, ήτο ασθενής και οι ιατροί διέταξαν ήσυχίαν, διά τον λόγον δε αυτόν παρεκάλει τους μα τητας να φύγουν αθορυτως.
Και όποιος απαθής χλευασμός, όταν εισερχόμενος εις την κενών μαθητών αίθουσαν, ένθα επρόκειτο να παραδώση ο καθηγητής των ιερών, και βλέπων την έδρας αναποδογυρισμένην, τα παράθυρα κλειστά, και τα θρανία εστημένα ανά δύο και σχηματίζοντα έτοι– μόρροπα τρίγωνα, εμε οία αφελέστατα προσποιούμενος
τον απλοικών και έλεγε εις τον μένεα πνέοντα εξ αγής και προσβολής ιερέα,
– “Ε τώρα, παπα μου, πάμε,
Ενώ ο ιερεύς κεραυνωδώς όρων και ωθούμενος εις τα έσχατα πρή της θέας του μόνου παρισταμενου υψηλοσωμου μαθητού, απομειδιωντος, επήδα διά να τον φθηση και τον έδερεν ανηλεώς.
Τοιουτοτρόπως παρεσκευάζετο δια τον αγώνα του βίου η νεολαία της μακαρίας αυτής πόλεως, επί σειράν μακράν ετων και ενιαυσίως μικρά μερς αυτή και ή καλλίστη, ώρια προς κατάκτησιν του πλούτου και των φώτων.
Και εν διαστήματι ολεγίστων ετών επέστρεφε συντετριμένη και διεφθαρμένη, αμαθς και πένησα ανί – κανος προς πάσαν εργασίας, ανίκανος προς πάσαν δια νοητικήν δράσιν ,με τας δυνάμεις της ζωής όλας νεκράς,
Και νοου πως νιότης ολόκληρος αντί να κατασκά ψη το έδαφος και εγείρει έργα, αντί να ορμήση προς την θάλασσας και αποκτήσει τον πλούτον, κάθηται σύμ πασα σταυροχερηδόν ανίκανος να κινήση τας χείρα, α νίκανος να κινήση τον νούν.
Και πόλις και εμπόριον και κινωνία διά μίαν στιγμήν ανθηρότατα κατέπεσαν μόλις ανεκόπη η ει σροή νέου αίματος και νέων δυνάμεων κατέπεσαν τόσον πολύ άπαντα ώστε οι άνθρωποι έχουν διηνεκώς την έκφρασιν ακολουθούντων κηαε αν.
Νεοέλλην
ΧΩΡΙΣ ΨΕΥΔΩΝΥΜΟ, 1903:
«Τὰ δύο ἰδανικά: Δύο μηδενικά» (ἐφ. «Ἀκρόπολις», 9, 10, 11, 12, 13, 18, 19-2-1903)
ΕΔΩ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑ Α’ Β’ Γ’
Προσοχή: Γίνεται λάθος στην αρίθμηση στην εφημερίδα, το Δ’ έχουμε δύο φορές, αλλά είναι άλλο κείμενο, στις 12, 13, 18, 19 Φεβρουαρίου
Ολοι ζητούμεν κάτι τι, και κανείς: δεν εξαίρει τι ακριβώς ζητεί. Όλα τα πράγματα δυσαρεστούν όλοι και όλοι φωνάζομεν και όλοι ζητούμεν άλλα, άλλα τι Αλα κανείς δεν λέγει καθαρά. Ολεια αισθανόμεθα την ανάγκην νέων δρόμων, νέων ιδεών, νέων πραγμάτων, αλλά και μείς δεν φαίνεται αντέγων νεον δρόμων, περιπατών στερεα εις αυτόν, φέρων νεας ιδέας, δημιουργών νέαπράγματα. Ολοι μας σχεχνή στο λαιμών. Και όλαο ζητούμε με καθε τρόπων μίαν διεξοδων. Και διεξοδος δεν διαφαίνεται καμμία.
Εις το πρπων μας, το έμπερεν, ή βιομη χανία, η καμπαλία άνθMζει. Πάντα ή ιδρω τική πρωτοβουλία επιχειρεί επιτυγχάνει θαυμάσια. “Αντιστρόφως, πάν δτι αί Κυβερ – νηπεις ένα λαμβάνουν να δημιουργήσουν συγκρεμμίζεται και γεμίζει τον τόπον έρεί – πια Όλα τα εθνικά ζητήματα είνε κατα ποντυπα Ενα εντός βαθυτάτου σκόπηριας. “Η ΕΑ.λας δεν γνωρίζει ακόμη έαυτήν, δεν
δεν είξεύρει
τί δρόμων να εκλέξη, πε προ
της μη γνωρίζετανιωσα πορία είναι τα ίδια. Της υλικά, ποία κά χρησιμοποιήση εξ αυτών και πώς έπήρε την απόφαση να αντιγραφη τα πάντα από την Ευρώπην. Τα πάντα Εκτύμη και κάθε θεσμός και κάθε οργανισμός εισάγονται από το εξωτερικόν έτοιμα και Εκεραια. “Ο καθείς από των μεγάλων πολη τικών μέχρι τών λογίων και των καλλιτε χνών κάθηται εις το σπήτι περιτριγυρι – σμένος από Ελα τα βιβλία του ξενου κ σμου και εκείθεν μόνον άντλεί όλας του τις ιδέας. Κανείς είς καμμίαν περίπατεν δεν έλαβε ποτε υπό σημείωσαν το κλίμα,
την φύσιν τής γής, την φύση του λαού, -τής θήκες της εδω ζωής τά υλικά και
τά με τα, τα οποία έχει ο λαός διά νά άπ – μπουργέση ζωήν νεαν, νεην πολιτισμών του –
λογικών.
των, τα εφαρμοσθεν αυτό σύστημα κατά πλάτος και μάκρος, σκορπίζει ά ντρας τους κ.α-πούς του. Μία και τις γενικ. και Ε άπόλυτος εξεδηλώθη εις όλους τους κλάδους: της ανθρωπίνης έναργείας – Κρέσι έθνική, κρισις κοινωνική, ρίπις ατομική Mix γε ε Ρκη στενοχωρία έκδηλούτσι είς σαν κι – – νησι», ένα τρέκλισμα προς πάσαν διεύθυνα Την, μια ανικανότης πρός εύρετη κα Ε. διά – Ευδου. Είτε θητευτικών, είτε πολιτικών, Η είτε και νέων εκέν είνε ένα ζήτημα, ένα χάος – αδειών το δημιουργεί, το περιβαλ λα εις την
διεύθυνσιν το άκληρωθεί εις τον δρόμο του. Ενα χαηώλας Τμήτες του κλιξει την πούδες. Η
νεται από ημέραν εις ημέρες “Η δηαν η – Η τική ζωή, μολονότι ήθωίζεται να φανή υ-, πάρχοντα, μαραίνε. ται. Και παρά τας -. ΕΞ. τη πατας Γκανότητας του Ελληνες και στα
πράγματα, το πνεύμα τρία Ταται ένα στα – Στημα αναπτύξεως. *E EAAην διάγE
Ελεά του ευρίσκεται εις μίαν άτεμ. κ , μίαν πυρετικήν κ.αάττατΙw. “Αγχίτως, έ τηνή η Γκές, ενεργειακές πη Γαδευτή. Ικές. Τα
Α.ά να στερες παγίως το κάθε τι και καθη τη έπειτα απέναντι. *α το απολαμτη, και τρα Αλπίνεται βλέπω, κάθε δημιούργημά του κρημνιζόμενοι την επαύριον εις περόν έρειπίων. Εινε της Αις, προθυμες, με βαδίτη έμπρός ταχύτατα, με όλα τα μπετάδια Εάλεια που την χαρακτηρίζουν και απελπι. ζεται να αισθάνεται γύρω του σκότος, και είς της πλάτης να τον τραυγών γιλα Για, δεξια και άριστερά, να τον καθούν με τ η χέρια, κάθε στιγμήν προς άλλην διεύθυν πην, τρελλαίνεται να μη των αναμμα και οι νένα φως, να μη το δεικνύουν καμμίαν ώ
Φυσμένην διεθνπια εγκέφαλος περί – μερινό, Αλητής, Ερρίπτεται εις ένα της
με τα της εθνικής και κανω, κ. Ας ενές της Ας τα μη Tικής και καλά. εεην κ.της ζωής
Την κατάστασης κατά την δημα Αναργινών μας τα με άλλας. Αν εξίσημα θεμελιώδεις, κ α λαιπώδεις αιτία. Κ» κάνε, τα δύο 15 –
κα, τα εντελώς διαφορετικά, αντίθετα και έπιπλα περίμενα. Ας τα
να ται .ά τώρινά λατρία. Καθη μαζευτα. Η ανθρώπων, είτε πολύ είτε και λέγων, είτε και Yuvize JUVEITZ Pre 1976. tre L es EKγάλο =τελεί τους πολλούς. Και τα
εις κάθε ανθρώπινου είδους, άγονται και φερων Γαι με μάτια θελευττα, από τους η Αίγμς ανωτέρους τοπους του είδους των ν. Και τα μεν, από τα λίγα αντά άμεων τή θα Φτηνέα, δεM ΑΕΛ μεγενών τάς έδεσης και την τά θεωρητικη, μίΑερμή, μαγνή και δεε. Α ππΙ των ετών, και τα δε εξ αυτών, είνε οι
πράγματα, τα πρότα, τα περί δημιουργοί Παι διεΤαι Τεάν πραγμάτων. Εδώ ΑΑ που εις μας, οι δημητριαργεί και δη των τει πειών
Και είπομεν, τι τα είπε τα α Ιανήμα
Τα δύο αυτά ιδανικά την : “Ο “Α – η απ τα ης “Ο Κλε τη μας
” ONPZ 21 K
g . Live ή θρησκεία της αρχαιότητας. Η αγάπη και Ας εποχής “Η πίστης στα πλην τή να γ
κάθε εποχής είνε εκεί και θαυμαστής ο ά Πιαλακτος Και ο πυς πες μιμήσεις Ο πύθος της επιστροφής εις την ήρχαίαν μορ τήν. Η εντολής περιφρόνησις κάθε ιδέας ή πράγματος εξερχομένου από την εποχήν
του Περικλέους. Η έντελής περιφρόνησις κάθε τωρινής πραγματικότητος και κάθε τά σεως άλλης. Το δόγμα της θρησκείας αυ της στηρίζεται εις την πίστιν ότι η ‘Αλε. ξανδρινή, Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Τουρκική εποχή όλαι μαζί θεωρούμεναι ώς μία μό – νη κατάπτωσις παρομοία με την πτώσιν του Αδάμ και της Εύας -είνε ένας βαθύς λήθαργος από τον οποίον δυνατόν ν’ αναλά 6η κανείς αναπνέων άλατα μετά την από κτησιν της ελευθερίας και απλούστατα να συνεχίση την τότε διακοπείσαν ζωήν.
Ούτω ο αγών της ελευθερίας εκλή Ιη: «’Ανά στα τις ». Ούτω εβασίλευσεν ή φαντασία ότισκοπό της ελευθερωμένης “Ελ – λάδος ήτο μόνον καιμόνον να αναδημιουργήση εις μίαν ημέραν την Ελλάδα του Περι κλέους. Πάντως να μη σκοπεύη παρά τον μοναδικόν αυτόν σκοπών της επανόδου εις την αρχαίαν εικόνα, εις την αρχαίαν τελειότητα. Προς τούτο να αναλάβη τα πάντα. Προς τούτο δε μέσον μεν ή μελέτη των αρχαίων συγγραφέων λαμ βανομένων ώς τύπος και υπογραμμός πά σης σκέψεως. και πάσης ενεργείας, λαμ – βανομένων διά μίμησιν συνέχισιν και εφαρ μογήν του ιδανικού των, όπλων δέ ή γλώσσα των, η αρχαία γλώσσα. «Η Γλώσσα,
«Ο κλεφτισμός ή Ρωμαϊσμός | είναι το άλλο άκρον. «Η θρησκεία της Ελ -Πλάδος της Επαναστάσεως. Η μονομα – -νία μιας εποχής – Η πίστις ότι όλον το
αναγκαίον υλικόν διά τήν ζωήν ευρίσκεται εις την εποχήν αυτήν. Θαυμασμός του λαι κού ατόμου,του κλέφτου, του ανθρώπου της “Επαναστάσεως του τωρινού χωρικού, της γλώσσης του των ασμάτων του «Η εντελής περιφρόνησις παντός ό,τι είνε όπισθεν των αβώνων της τουρκικής δουλείας. Αντίθετος και οπισθοδρομική ανάβασις προς την Βυ. ζαντινής, Ρωμαικήν, ‘Αλεξανδρινήν, τε λείαν έποχήν και απόρριψις όλου του πα Τρελθόντος. «Η πίστις ότι η Βυζαντινή, Ρωμαϊκή, Αλεξανδρινή εποχή είνε μία και ή αυτή εσχάτη κατάπτωσις. Η πίστις ότι ή τελεία εποχή της αρχαιότητος έχει προς ημάς τους τωρινούς όπως η μυθολογία αι την πραγματικότητα. «Η απόρριψης αυτής μετά λύσσης θεωρουμένης ώς απωτάτης ως μη άφησάσης κανένα ίχνος εις τους το ρινούς ώς εντελώς νεκράς ώς μη δυναμένης να χρησιμεύση εις τίποτε τώρα είς τούς πωρινούς ώς ούσης μάλιστα αυτή: κυριό τατα μιας ελευθερίας επιδράσεως ή όποία σκοτίζει τον δρόμον, ενός βάρους νεκρού, ενός συρομένου πτώματος, το οποίον σκη τώνει την νέαν ζωήν.
Η πεποίθησις ότι είναι αληθινή έ9 οκτό νος τρέλλα η ιδέα οιασδήποτε χρησιμοποιή. σεως των υλικών ολοκλήρου του παρελθόν. τους. Το πέταγμα ολοκλήρου του παρελθόν. τος. Το δόγμα αυτό στηρίζεται επί της θε μελιώδους και κεφαλαιώδους ιδέας, της εν – τελούς απωλείας του αρχαίου ελληνος τη έντελούς διασποράς και χαμού του ελληνος κατά την Αλεξανδρινής εποχής της έντε λούς καταπτώσεως, αναμίξεως μετ’άσιανών
και νοθεύσεως, αυτού εις τήν έποχήν αυτήν του έκρωμαϊσμού του ήδη νόθου αυτού πλά σματος και της αποδιαφθοράς του εις την ρωμαϊκήν το τρισδιεφθαρμένον κα τριανο θευμένων αυτο πλάσμα το ήδη τερατώδες γινόμενον Βυζαντινόν, απαγινόμενον εις διαφθοράν εις νοθείαν εις ανάμιξεν με όλους του αγρίους που αλώνισαν την γήν μας είς την Βυζαντινήν έπ χήν Και όλον αυτόν τον σωρείτην των κακών αποδιδόμενον εις τους Δα κάλους και τους παπά δες οι οποίοι εκράτησαν την αρχαίαν πα φάδοσιν, το αρχαίον ιδανικόν, δηλαδή τον πόθον τού τελείου, και την γλώσσαν το πτώμα αυτό το οποίον περιφέρουν ακόμη οι ίδιοι εις την τωρινήν ζωήν Και το δόγ μα αυτό στηρίζεται εις την ακράδαντο και φανατικήν πίστιν ότι από κάτω από όλον αυτόν τον ωκεανόν της διαφθοράς και από την γήν από τα απρόσιτα βάθη της Ελ λάδος και από τα βουνά της έξεπήδησεν ένα ψέον ην ο βωμ η ος, ο νεοέλλη ν. ένα λαϊκόν άτομον το οποίον ήρχισε τον πό λεμον διά να ζήση περί τα έσχατα ψυχορα. γήματα του Βυζαντινού Κράτους, επολέμη σε Βυζαντινούς και δασκάλους και παπάδες και «1» αναριώτας και Τούρκους όμως διά να ζήση, έφερε την επανάστασιν την ένα
μεν, εξεδηλώθη, ενίκησεν. * Ούτω βασιλεύει η φαντασία ότι σκοπός της τωρινής Ελλάδο ελε να πολεμά έναν τίον ολοκλήρου της του παρελθόντος, κυν ριότατα εναντίον της αρχαίας εποχής, να ελευθερωθή από κάθε επίδρασιν του παρελ θόντος, από κάθε ίχνος του παρελθό τος, να
πετάξη κυρίως αρχαίους συγγραφείς και την γλώσσαν τών Δασκάλων. Να τα δημιουρ γήση όλα νέα από θεμελίων μέχρι κορυφής *Η πηγή της νέας αυτής ζωής είνε : Κλε και της θεωρούμενος ο νέος αυτός “Ελλην Τα μέσα ή λαική φιλολογία Τα δημοτικά τραγούδια. Το όπλον ή λαική γλώσσα, η δημοτική γλώσσα, Η γλώσσα
Τα δύο αυτά ιδανικά υποστηρίζονται εις τον λυπαλτον αγώνα των από αντιπρυσω πους εντελώς αδιαλλακτους και εντελώς των άκρων. Ο αρχαισμός από τους Δασκά λους του Πανεπιστημείου και του Σχολείου Κόντος, Μιστριώτης, και λοιποί. Αν του ανατρέψουν την νεολαίας της Ελλά. δος διαπλίττουν τον μέγαν όγκος των ανε πτυγμένων ανθρώπων και αποτελούν την μεγάλην πλειοψηφίαν. * “Ο κλεφτισμός από τους επαναστατι κούς, ανθρώπους των γραμμάτων, ποιητάς διηγηματογράφους, ελευθεροιδεάτας οι οποίοι εύρίσκονται επίσης αγόμενοι και φερόμενοι από Δασκάλους καθαρούς σαν τον Τσχάτην ή κρυμμένους υπό την προσωπίδα του καλ λιτέχνου οι οποίοι μορφώνουν την φιλολογια κήν και καλλιτεχνικής νεολαίαν. Αυτοί α ποτελούν την μικροτάτην μειοψηφίαν, δη μιουργούν αγωνίστας από τους μη υποβλη θέντας εις τους άλλου, Δασκάλους, έλκουν προς το μέρος των τούς άγδιασμένος από τους άλλους δασκάλους προσπαθούν ν’ απο σύρουν όσον το δυνατόν περισσοτέρους με το μέρος των .
Β’ TA ΔΥΟ ΙΔΑΝΙΚΑ – ΔΥΟ ΜΗΔΕΝΙΚΑ
*Υπό ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Β’
Οι αντιπρόσωποι των ηγεται τώρα πως αύ των ιδανικών και οι απ’ αυτ νος μικροί και μεγαλω τρέμονται σαν και παρομοίως Επό τα 6 Ελλα. Είναι η προσπαθούν να είνα φιλόλογοι. Τα μέσα τωνω, τα όπλα των, πίνε ενα κλασικοί πυγγραφείς, τα δημη, τκκ. και τραγονιδια, τα λεξικά, τα κείμενα, α για Aματικαί, αι ορθογραφία και τα “μώματα,
το και αί άλλα ιδιαι δεν υφίστανται, Αξαφανίζονται διά τούς ανθρώπους αυτούς, Ο αγεών διά το ιδανικό και τα τα για τα Εγών και γλωσσικής. Κάτι προσπαθεί να αποδεία – ξαν και πραγματοποιήσουν τα ιδανική των διά τής γλώτσης των Ελαι των αι ζωικ, αι δυνάμεις φθείρονται είς ένα γλωνα πικόν αγώνα. “Ολαι των αι διανάμεις για νυνται είς τήν γενικών αυτών αγώνα “Η μεγάλη γλία του τεω -ή, ντρο Ελληνες ποιη τού, διηγηματογράφου, δημοσιογράφων, ε
δε όγκα, Αγια, είναι το ζήτημα της ΕΙγλωσσης. “Η μόνη την συζήτησης ή γλώσω Τσε. Ούτω το γλωσσικών ζητημα θεωρείται το ζωτικώτατον όλων, ότι αυτό εμποδίζει
πάντα ότι αυτό είναι όλοι μας τα κα
* ούτω ένας κλικρινέστατους άχηγέτης των κλεφτισμού και συνεπέστατος προς αυ. τήν εδώ, διδασκει το έθνος που με παρά μια αξιώματα : «γράφετι β βα κα” ας μη λένε τι πητες μέσα και των αντια του κλεφτικούς μάλιστα αν λωθή το ζήτημα υπέρ αυτών από την γλώσσαν θα έκπηδητη
πως από το «εφάλι του Διός ή “Αθηνά ολόκληρος, ο ποθούμενος νέος πολιτισμός, α του το έδενε και πώς να μην και πάνω σε
* Στίληξεν εις το ζήτημα αυτό, κατΙΙΠΙ. να είναι μόνον τη γη παικήν ζήτημα.
Το γλωσσικό ζήτημα απορρόφησε τα πάντα, πλην των το μυαλό, της ενεργειαν,
Οτω ά «τί ή καθείς να καταβάλλη ή βωλκώτατοιμς αγώνας διά τά δημιουργηθε E-α Εθνος, γάτα Tαι πως τών και δημιμερ – γών μία γλώσσας. Και τούτο διότι ο εν
έφαλος δεν περιέχει γνώσεις, θετικάς, δεν είτε εργασμένος κατά τρόπων θετικών και Επομένως δεν είνε έκανός να δημιώταργηση Μία, εκ των πραγμάτων και εκ των ιδεών πράγματα, αλλά μην αερολογίας από 6 –
ρολογίας αυτάς
Παρατηρών καίς πείν, ήγνυντας την Παναών αυτών, και πώς ε η σύνται. ταύτα Κεπής στη πηγείων και τα Αν από είες έγκεφάλου, πλασμένοι είς τα σχολεία, Εις το ένα σχολεία που έχομεν. Το σχολείο τη δεν βγάζει κανενα θετικό μπλήδς δε ωργανώνει το μυαλό τ ά-θρώπου κατά τρό – την θετικής. Η μόνη διαφορά μεταξύ των Τμέναι τών δε ειι τε πού ενός π κ ή πάλη
Η υπερηφθAωμένη άπ’ άρχισμός της Η άλλη άδεμ “Ο εις Ιλα και την έρωτα αυτού,
1. Αν κατάλλια είναι αδελφέ Και τα δύο κλα
για να κάθε επιστημη να του βγαινιεσμών, καθα Η ε κ πακ. Τιμνί τρόπαια των ανα Τσθαι. Ε Κ τεω και τα ιδανικά των παμπ εξαν και
Και με άφη αμα Της είς τε ε και οι μη και τες είς το άλλο δεν εξεταζουν ποτέ πια
της τες
Ετη, έως τη τα Ανών ημώ τη πιας εκ
μημια ιδεας. Επομένως είναι δύο αυτοπία All CITESTPEE TELZI 2 9tu Ti zd
16 -την οποίαν συγχίζονων. ζαλίζουν, σκοτίζω
πομπερδεύουν και αποθαλασσώνουν τα όλα
Τώρι σήμερα, τα δύο αυτά ιδανικά πε ρεφραχθησαν και απεκρυσταλλώθησαν ει. το γλωσσικό ζήτημα. “Έγι αν αίσθημα αποτελούν δύο θρησκείας την ‘Aρχίαν κοι την Νέαν. “Έχουν τις διαθήκης των «Η αρχαία τους κλασικούς. «Η νέα τα δημο: τικά τραγούδια “Ε, υν τους φανατικούς των παπάδες. Η μία λαρεύει το ζενίθ του Ελληνισμού της εποχής του Περι κλέους ή άλλη το Ναδίρ της εποχής του Κλεφτου Και εσχάτη συνέπεια της μιά, τελευταίον ογκώδες καρκίνωμα είεο « Σύλ. λογος των Πατρίων» και εσχάη συνέπεια της άλλης τελευταίον θανατικός εξάνθημα «ο ψυχγρισμό » Τα δύο άκρα της δασκα λικής αυτής τρέλλας κρατούν ο Κόν ος και πετών κάθε λεξίδιον που δεν ανήκει εις την τελείαν έποχήν, ώς ο Ψυχάρης πετών κάθε λεξίδιον που ανήκει εις την καθαρέ βουταν. Η μία θίγει το ζενίθ της άννη τίας και η άλλη το Ναδίρ. Και έχουν μία και την αυτήν βαθυτάτην αφετηρίας, την άγν’ του”Έλληνος, την παρεξήγησιν τη ιστορίας του και την άγνοιαν της τωρινή πραγματικότητος, ήτοι την ανικα ότητα το
Γ (Παρατηρήσωμεν διά μίας στιγμήν του, ανθρώπους τους ενεργούντας τας ιδεας αυ της Ο Κόντος ένας θαυμάσιος αρχαιοε. δης αόρατος πολεμιστής πυροβολών τους πολεμίους με λέξεις αρχαιοτάτας. Ο υ . Ιχάρης ένας κομψότατος και επιτηδειότατος
Παρισι ος “Έλλην ερασθείς μανιωδώς τον Κλέφτης του βουνού και αντιστρόφως προς την παροιμίαν θέλων να πάη το βουνό εις το Παρίσι. Των εις ένα παγκόσμιον μου | ε’ον ιδεών και πραγμάτων όχι μόνον τί να κάμη το λαός του» όπως μας απο καλεί δέν μάς λέγει άλλ’ ούτε τί είδε διά να μας τίοψη. «Ο σημαιοφόρος αυτός ενός νέου Ελληνισμού δεν μας είπε τίποτε απολύτως παρά μάς στέλλει μόνον γλωσ σολογικά αποστάγματα αποκρυσταλλωμένα εις Ολλανδόρφια θέματα, σαν κρύσταλλα
Ιλιθιάσεως.
Γ’ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ
ΤΑ ΔΥΟ ΙΔΑΝΙΚΑ: -ΔΥΟ ΜΗΔΕΝΙΚΑ
Υπό πεΡΙΚΛΕΟΥΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΙ
Ο Μιστριώτης μία διάπυρος ευγενής πατριωτική καρδία, ένα μεγαθήριον μαλάζον την Αφροδίτη, γαργαλασμεναν από τις Σοφοκλεους και τας Αριστοφανείους Μου σας, λαμβάνων βαρυτητα Ραχμάνος δια να Πηγήση των ανθοστεφανωμένων και μη α τμιντον έρωτα του Πλατανος διά τα ωραία πρώμα του έφηβου το παλλόμενον εις το φως, διά να σχολιάση Βασικήν φιλμάτων, ο αιων πωμάτων. “Ένα πιλαρια άνοιγμα στόματος απολιθωμένουέκ του Μαυμασμού του παλαιοι, μας ωραίου, πατώντας όγε ο Mθους σχολείων και βαριαναστενέγματα αδοξης και προγή.
να πεύκλείας και τοιούτοι είνε οι διευθυν. ται τον ιδεών και ένας μεσα αν θελεων : δημιουργήθηγη πράγματα και Δαμβέργης, ένας Βαθύς ειλικρινης πατριώτης σάν Κρητικώς, κατώρθωσης να αποστειρώση με πολυετείς ενείς δασκαλισμού και ποβαρότητας μιας | Παυμασαν φλεβαν εύθυμίες, υφυολογίας, ευθυμογραφίας, σφίγγω τα δόντια δια να μή εξέλθουν τού Αρκους κυ Γεών, τα μιμα τη ρια του ελληνισμού, Πελών να δημιουργή τη πραγματια, ιδρύων τα α Πάτρια και δι αυτά τα έπια, τα περιστα, τα κα [αντα, τα σήμερον και τα αύριον, τα πεμπαλαια και τα νέα και τα μέλλοντα όνειρα, διά τα οποία όλοι αγωνιζόμεθα μαζεύων διά να τα διευθύνουν γέρους, κρύους, πλευριτωμενανς. παραλγικους, γέρους στέγνους, άδειανοίας, σταματημένους και οπισθοδρομικούς και δημιουργών Ενα άτομαχικών νοσοκομεία του πνεύματος, όπου υπό τον τύπον της TCP+2ENG TAYOpdytucy KIT AYIRTU βιων πατρεων, μοιρολογείται η αποκοπή των γενητικείων μορίων του μυαλοι και ψάλλε ται το άμωμον , και δεν αλληλούια, διά τακτικής μελιτ :ε ειδικής εφημερίδες Πα ρατηρώων κάνεις και Εούς τύπους των ανθρώπων αυτών μέλος των οποίων ΙΕ τόσοι άλλοι, ειμαι τα έργα αυτών και εννοεί προ παν τός ότι αυτός είνε ο π κ ο ρ ο ς ο οποίος μοιχε καθε πέτρα και κάθε έθATO καθε παλια ελληνικών και Μεοελληνικόν, όλα ελληνικών π. Εμμα,
“Όλαι αι λέαι τάς οποίας παράγουν τα κεφάλια των διευθυνόντων αυτών και το πεων άλλων ουδεποτε και κατά το ποτε δεν
περιβησαν τας ιδίας, δυο οιωνδήπο- Ελ ληνορ, αζητούντων εις οιονδήποτε και
vetor.
| Μεταξύ των δύο αήταν. Ε να δια
, δεν κάνανε μεικτόμενοι δεί ανεπτυγ μενοι άνθρωπος. Κ. Ισως εις την Ελ ναδ– τατοι, τέχ ποιητΕΛες και το Οι εικα τι ει δεχουν καμμίαν επιρροής επί της ΑΑΔηγε και εγκεφαλον, και καθε Επιστημονικών πνευμα μάς λείπει από όλα,
πιος καθε Ελληνικός εγκέφαλος – έκτης μερικών ειδικών και ενόσω πρόκειται περί της ειδικότητός των – είνε εγκέφαλος μερ φωμένος από κλασικισμών και αυτός έπι παλαιότατον, είνε φίναι καν κάθε εγκεφαλις νά μή κίνες γεμάτος παρά με φράσεις, με ενειροφαντασίας, με ρητορικηνή με πυρι –
Ο πω και εγκέφαλος των πολιτικών και τελών άλλων διευθυντών, κρίσκεται εις το αυτό γαος. Σή Eται και να της από τις δυο πίτας αύτην πίας, αί άπέαι δεν του διοικη παρα φράσεις, φωνές και λέξεις κατάτας, γυμνός και αυτός πάσης ιδέας και πα. της πρακτικής σκέψης, δεν γνωρίζει τί πο ενα δημιουργηση ή κλιν δεν ευρίσκει καμμίαν Ημική, οδον, να αδεση Και μί πολλοί, και περιμένει πέ, να βουν πραγματα διά για τα μιμηθούν εύρίσκονται εις την αύ
Διότι οι τυο “Αρχαιτμού έγειΒαδίσω μεν προς την αχαιότητα “Αλλά ποτέ δεν δεικνύουν από ποιον δρόβιλον διά τ ων μεταν.
ΛΑΧλά ποτέ δεν μεταποιούν τις δεις των εις πραγματικότητας, ποτέ δεν διδαν τας
Επς ής εφαρμογής, ποτέ δεν το αμεμο τους άλλους πως και τι να λανων από την αρχαιότητα και πως να το παιδιά και το εφαρμοποιαν εις την τωρινής ζωής,
Η τρίο Αλλου, του Κλέφτεσμού λέγουν εμπρός χωρίς να κυττάζω μεν πίσω μα , δικη – μπουργηπωμεν δλα νέα. Αλλά ποτέ δεν δεικνύουν από πού και πώς. Ποτε δεν τα ρβατιαξουν μία, ιδεα: Η δυναμένην 1 πμα –
| Και οι μεν και οι δή, φίλτε καν ενδιαφέ Ρηται περί αυτού Ομως λοι οι δμπωμα νοντες της ιδέας και τα πράγματα. Και θα έγανε κανείς τον καιρόν του, άμα βαφεων της (Κλίππιπίεως λόγους των Ελλήνων πολιτι κιών Ελε, δε, θα τυρισκε 3 λιας Πανείς περί «Ελλάδος και Ελληνων ούτε 3 ιδίας που να έχουν ολιγον φώς, μα δειπνήμη Εφέ δρόμο λονδήποτε. Ολεις πίτι Ιδιολόγοι, ΕΙΤΕ ΠΕ ΑΙΤΙΑ, ΕΙΤΕ ΠΕ ή ΤΕ ΚΑΙ, Ε. Γε πε κτικοί, τε εις την ομολογίαν, είτε τις τας τινας, αποφεύγουμε να μιλήτου – Εκσμπώς, να προτείνουν ορισμένα πρα: μαΤα Απρ Εργρινή μας προτείνων τι παι διαφεύγαμε όπισθεν των τραυμάτων και
απολας πρεπει να ακολουθηση και τα μέσα Τα απολα πρέπει να χρησιμοποιηση Ενα θεσις το οποίο είναι γεμάταν κατεχόμαστε το οποίον ζωηρότατα ζητεί να δημιουργή τη το κάθε τι, δια να βαδιση με άλματα έμ πρός. Και δεν λέγουν τίποτε, διότι το ΕΕ φέλη των δεν παράγει τίποτε άλλο από Α γνος αδειανούς. Όλοι ρητορεύουν θαυμάσια Μα το κάθε τι κα! και δια παρουσιάζει θετικών τε και κανείς δεν ενεργεί, αλλά και Πει συζητούμε και αν πρώτηση πανεις τι κάμνει η Ελλάς επί ένα αιώνα η απάντη
