Monthly Archives: January 2016

Πάμε για καφέ ;

Category : podcast

ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησ᾽ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα:
αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ εἰς οἶνον βάλε φάρμακον, ἔνθεν ἔπινον,
νηπενθές τ᾽ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων.

Οδύσσεια, δ 219-221

Όταν ο Τηλέμαχος πηγαίνει στην Σπάρτη, στο παλάτι του Μενελάου, η Ελένη τους δίνει ένα μυστήριο ποτό.
Το νηπενθές. Το ποτό αυτό, μαζί με κρασί, διώχνει τον πόνο και την λύπη. Όποιος το πίνει λησμονά όλα τα κακά.
Ο Τηλέμαχος πίνει. Ξεχνάει και δεν θυμάται.

Ποιο είναι αυτό το ποτό; Δεν ξέρουμε σίγουρα. Είναι ένα φάρμακο από την Αίγυπτο. Μήπως από την Αιθιοπία; Ο Γάλλος φιλόσοφος Ντιντερό, όμως, ήταν

σίγουρος για το θέμα. Το ποτό αυτό είναι ο καφές !

Καφές ο ελληνικός

Στην Ελλάδα σήμερα ο ζεστός καφές λέγεται “ελληνικός”. Ο ελληνικός καφές είναι ελαφρύς καφές. Έχει ωραία γεύση και δεν είναι έντονος. Στην πραγματικότητα, είναι αραβικός και ήρθε από την Κωνσταντινούπολη. Ο ελληνικός καφές πίνεται σε μία κούπα, το φλιντζάνι. Βράζει στο μπρίκι και πίνεται ζεστός. Ο ελληνικός καφές έχει αφρό, το καϊμάκι και πίνεται τον χειμώνα. Ο “βαρύγλυκος” έχει τρεις κουταλιές καφέ και τρεις ζάχαρη. Ο “μέτριος” έχει τρεις κουταλιές καφέ και δύο ζάχαρη. Ο “σκέτος” έχει μόνον καφέ. Είναι ανάλογα βαρύς ή μέτριος.

Ελληνικός καφές ζεστός από το μπρίκι

 

Φραπές και φρέντο: οι καλοκαιρινοί καφέδεςΦραπές με θέα τη θάλασσα

Φρέντο καπουτσίνο

Ο πιο διάσημος καφές στην Ελλάδα είναι ο “φραπές”. Μοιάζει με το μιλκσέηκ. Έχει στιγμιαίο καφέ, ζάχαρη και νερό. Είναι κρύος καφές. Πίνεται κυρίως το καλοκαίρι. Ο φραπές είναι μια ελληνική εφεύρεση. Ο Δημήτριος Βακόνδιος στη Θεσσαλονίκη το 1957 θέλησε να πιει καφέ της Νεστλέ, στιγμιαίο. Αλλά δεν είχε ζεστό νερό. Έβαλε κρύο σε ένα σέηκερ και του άρεσε. Σήμερα φτιάχνουμε φραπέ με ένα μίξερ, τη “φραπεδιέρα”. Όταν ο φραπές έχει και γάλα εβαπορέ, λέγεται φραπόγαλο. Επειδή ο φραπές πίνεται σιγά σιγά, σερβίρεται με πάγο. Επίσης, ο φραπές πίνεται με παρέα, γύρω από παιχνίδια του μυαλού, όπως το τάβλι. Έτσι, χάνεται πολύς χρόνος κοντά στη θάλασσα, το καλοκαίρι.

Τέλος, ο πιο υγιεινός καφές στην Ελλάδα είναι από την Ιταλία. Ο “φρέντο εσπρέσσο”, είναι ίδιος με τον ιταλικό εσπρέσσο, αλλά πίνεται κρύος, με πάγο, το καλοκαίρι. Όταν έχει και γάλα, λέγεται “φρέντο καπουτσίνο”. Οι μεγάλοι πίνουν ελληνικό, οι νέοι φραπέ και οι νεώτεροι φρέντο εσπρέσσο.

Στο καφενείο

Το καφενείο

Αλλά πού πίνουμε καφέ; Όταν παίρνουμε τον καφέ μαζί, λέγεται “πακέτο”. Ο ελληνικός πίνεται σε παλαιά μαγαζιά, που λέγονται καφενεία. Τα καφενεία είναι μόνον για άνδρες. Μία γυναίκα σε καφενείο δεν μπαίνει. Αλλά τα καφενεία είναι πια πολύ λίγα στην Αθήνα. Στα καφενεία πηγαίνουν γέροι και συζητούν για πολιτική. Συνήθως έχει ησυχία, δεν υπάρχει μουσική. Οι άνδρες παίζουν τάβλι και μιλάνε ως την ώρα του φαγητού. Αν βρεις καφενείο, καλό είναι να το επισκεφτείς, γιατί πια είναι αξιοθέατο.

Στην καφετέρια

Η καφετέρια

Οι νέοι πίνουν τον καφέ τους σε “καφετέριες”. Η καφετέρια είναι για όλους, για άνδρες και για γυναίκες. Σε μια καφετέρια έχει πολύ θόρυβο και δυνατή μουσική. Οι καφετέριες τώρα έχουν τη θέση των καφενείων. Τη νύχτα, οι καφετέριες μεταμορφώνονται σε μπαρ. Επειδή όλοι πάνε στις καφετέριες, η φράση “Πάμε για καφέ;” από άνδρα προς γυναίκα ή από γυναίκα προς άνδρα σημαίνει πολύ συχνά ερωτικό κάλεσμα.

 


Οι Αλκυονίδες ημέρες της Αθήνας

Category : podcast

Οι Αλκυονίδες Ημέρες

Οι Αλκυονίδες Ημέρες είναι οι πιο περίεργες ημέρες του Ιανουαρίου στην Αθήνα. “Ιανουάριος ο γελαστός” λέει ο λαός. Ο μήνας που γελάει. Γιατί γελάει όμως; Ο χειμώνας στην Ελλάδα δεν είναι πολύ βαρύς. Κάνει κρύο, αλλά πολύ σπάνια χιονίζει. Όταν όμως είναι οι ημέρες της Αλκυόνης, ο καιρός είναι το κάτι άλλο! Όπως λέει και το ποίημα του Γεωργίου Δροσίνη “Και στης ζωής τους πιο βαριούς χειμώνες / Αλκυονίδες μέρες καρτερώ.”

Τι συμβαίνει αυτές τις περίεργες μέρες όμως;

Για δύο εβδομάδες, δηλαδή δεκατέσσερις ημέρες του Ιανουαρίου, ο καιρός στην Αθήνα είναι ζεστός. Ούτε κρύο, ούτε βροχή, ούτε χιόνι. Για δύο εβδομάδες ο Αττικός ουρανός έχει ηλιοφάνεια. Ο καιρός είναι καλός και τα ρούχα που φοράνε οι Αθηναίοι είναι ελαφρά. Μερικοί κάνουν μπάνιο στη θάλασσα!

Είναι μαγικό αυτό το φαινόμενο;
Σύμφωνα με τον μύθο, ναι. Λέει ο Απολλόδωρος:

Ἀλκυόνην δὲ Κῆυξ ἔγημεν Ἑωσφόρου παῖς. οὗτοι δὲ δι᾽ ὑπερηφάνειαν ἀπώλοντο: ὁ μὲν γὰρ τὴν γυναῖκα ἔλεγεν Ἥραν, ἡ δὲ τὸν ἄνδρα Δία, Ζεὺς δὲ αὐτοὺς ἀπωρνέωσε, καὶ τὴν μὲν ἀλκυόνα ἐποίησε τὸν δὲ κήυκα.

Δηλαδή, η Αλκυόνη παντρεύτηκε τον Κήυκα, τον γιο του αστεριού Εωσφόρου. Το ζευγάρι ήταν πολύ υπερήφανο. Και για αυτή την ύβρη, τιμωρήθηκαν. Ο Κήυξ έλεγε την γυναίκα του “Ήρα” και η Αλκυόνη έλεγε τον άνδρα της “Δία”. Τους άκουσε ο αληθινός Δίας και τους έκανε μαγικό, τους μεταμόρφωσε σε όρνια. Εκείνη μεταμορφώθηκε στο πουλί αλκυόνη.

Η αλκυόνη έκλαιγε. Έκλαιγε, έκλαιγε, έκλαιγε. Γιατί είχε μεγάλο πρόβλημα. Γεννούσε δίπλα στην θάλασσα, αλλά τα κύματα σκότωναν τα μικρά πτηνά της. Την άκουσε ο Δίας να κλαίει και λυπήθηκε.

Από τότε, με νέο μαγικό του Δία, οι άνεμοι σταματάνε για δεκατέσσερις ημέρες και κάνει τόση ζέστη στην Αθήνα. Η αλκυόνη τώρα μπορεί να γεννήσει τα αυγά της χωρίς κίνδυνο. Μετά τις δεκατέσσερις ημέρες, κάνει πάλι κρύο!

Σύμφωνα όμως με την επιστήμη, δεν είναι μαγικό του Δία αυτό το φαινόμενο.

Η μετεωρολογία και η φυσική λένε ότι στο γεωμετρικό πλάτος της Ελλάδας, τις ημέρες του Ιανουαρίου το βαρομετρικό είναι υψηλό. Δηλαδή, ο αέρας έχει πίεση μεγαλύτερη. Στην υπόλοιπη Ευρώπη κάνει κρύο, φυσάει και βρέχει. Στην Ελλάδα δεν φυσάει, και επομένως δεν βρέχει. Ο ήλιος είναι δυνατός (“ήλιος με δόντια”) και είναι η καλύτερη εποχή για μικρές εκδρομές στο Αττικό τοπίο και τα νησιά του Σαρωνικού. Κάθε χρόνο, λοιπόν, για δεκαπέντε ημέρες μέσα στον παγωμένο Ιανουάριο, στην Αθήνα έχει καλοκαίρι!

Μέσα στο χειμώνα, λοιπόν, πάμε στην θάλασσα για μπάνιο. Τώρα που έχει καλοκαιρία και ηλιοφάνεια!

 


Η ταβέρνα στην Ελλάδα

Category : podcast

Στην αρχαία Αθήνα οι αριστοκράτες τρώνε και πίνουν σε συμπόσια. Τα συμπόσια είναι για λίγους. Οι φτωχοί πολίτες της Αρχαίας Αθήνας τρώνε σε ταβέρνες. Τα καπηλειά. Στα καπηλειά η είσοδος είναι για όλους. Ο κάπηλος είναι και έμπορος. Ένα αρχαίο καπηλειό έχει κρασί, φαγητό και τυχερά παιχνίδια. Η ελληνική παραδοσιακή ταβέρνα ξεκινά από το αρχαίο καπηλειό.

Ο Βλεψίδημος, στον Πλούτο του Αριστοφάνη, λέει “Έχουμε έναν ταβερνιάρη στη γειτονιά μας. Όταν έχω τη διάθεση για κρασάκι, πάω εκεί. Αυτός ξέρει αμέσως – μόνον αυτός- πώς το θέλω αραιωμένο.” Δηλαδή, οι αρχαίοι Αθηναίοι πίνουν το κρασί τους με νερό. Γι’ αυτό λέμε σήμερα “κρασί” και όχι “οίνος”. Από το “κεράννυμι”. Το κρασί χωρίς νερό είναι κακή συνήθεια. Ο αρχαίος Αθηναίος πίνει κρασί χωρίς νερό πολύ σπάνια. Μόνο στις Γιορτές του Διονύσου.

Μια αρχαία ταβέρνα βρίσκει ο αμερικανός αρχαιολόγος Λέσλι Σιρ Τζούνιορ το 1970. Στην Αρχαία Αγορά. Εκεί βλέπουμε τι τρώνε οι αρχαίοι Αθηναίοι. Οστρακοειδή (μύδια, στρείδια και αχιβάδες) ψάρια και κρέας. Χοιρινό, μοσχάρι και κοτόπουλο.

 

 

Σήμερα η ελληνική ταβέρνα είναι παρόμοια με την αρχαία.

Φτωχά τα χρόνια, φτωχό και το μενού της ταβέρνας. Δεν είναι εστιατόριο. Φτωχός ο μεζές: «Ένα (1) σουτζουκάκι», μας λέει ο κύριος Τάκης, παλιός ταβερνιάρης. «Έναν ολυμπιακό, παρακαλώ», η παραγγελία. Δηλαδή ντομάτα και τυρί φέτα. Σήμερα τη λέμε “χωριάτικη” σαλάτα. Η “χωριάτικη” έχει ντομάτα, φέτα, ελιές, κρεμμύδι και λάδι.

 

Η κατανάλωση του κρασιού έχει κανόνες. Σε μία ταβέρνα πίνουμε σιγά σιγά. Αυτό δεν είναι εύκολο σήμερα. Ο χρόνος μας κυνηγάει. «Το κρασί δεν το πίνεις μια κι έξω σαν πρωτάρης. Το πίνεις σιγά σιγά!», λένε οι παλιοί. «Πίνεις λίγο, τρως, πίνεις νερό. Μετά πάλι τρως. Πίνεις κρασί. Και περνάει η βραδιά.» Το ίδιο και με το ούζο. Πάντα με νερό.

 

Τι τρώμε σε μία ελληνική ταβέρνα; Ξεκινάμε με σαλάτα, την “χωριάτικη”. Μετά τρώμε ορεκτικά: Καλή όρεξη! Ωραίες πίτες (τυρόπιτα, σπανακόπιτα), τυρί φέτα ή σαγανάκι, αλοιφές (τζατζίκι, σκορδαλιά ή ταραμοσαλάτα) με ψωμί. Κύριο πιάτο ψάρι (σαρδέλα, γαύρο, τσιπούρα) ή κρέας (κεφτέδες, σουτζουκάκια, κοτόπουλο, σουβλάκι) ή σπέσιαλ πιάτα (ιμάμ μπαϊλντί, μουσακά, ρεβυθοκεφτέδες, μπριάμ).

Όλα τα φαγητά έχουν πολύ λάδι. Αλλά το λάδι αυτό είναι καλό, δεν είναι λίπος.

Για να δούμε λοιπόν, το μενού:

Κανονικά η ελληνική ταβέρνα δεν έχει γλυκό. Όμως σήμερα σε μία ταβέρνα έχει μπακλαβά, χαλβά, κανταΐφι, γλυκά του κουταλιού ή φρέσκα φρούτα (καρπούζι, μήλο, αχλάδι, σταφύλι).

 

Καλή Όρεξη!