Τα αρχαία σκυλιά του πολέμου
Category : podcast
Δημήτρης Καμπουράκης: Μια σταγόνα ιστορία – μέρος τρίτο
Τα αρχαία σκυλιά του πολέμου (401 π.Χ.)
Η “Κάθοδος των Μυρίων” έμεινε στην ιστορία ως ένα μυθικό κατόρθωμα δέκα χιλιάδων Ελλήνων οπλιτών μέσα σε περσικό έδαφος. Καταγράφεται από τον στρατηγό τους, τον ιστορικό Ξενοφώντα, σε ένα από τα γνωστότερα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, την Κύρου Ανάβαση. Πρόκειται για ένα βιβλίο που πολλές γενιές Ελλήνων μαθητών μίσησαν εξαιτίας του τρόπου διδασκαλίας του. Το μόνο που έμεινε στα παιδιά μετά από τόσες ώρες μαθήματος είναι η περιβόητη κραυγή “θάλαττα, θάλαττα” που φωνάζουν στο τέλος οι καταπονημένοι πολεμιστές.
Το επίτευγμά τους, πάντως, ακόμη και σήμερα αφήνει άναυδους τους γνώστες της στρατιωτικής ιστορίας. Πετυχαίνουν το θεωρητικά ακατόρθωτο. Καταφέρνουν να διασχίσουν εγκάρσια την ισχυρότερη αυτοκρατορία της εποχής, πολεμώντας με τα στρατεύματά της.
Ξεκινώντας από το σημερινό Ιράκ, περνάνε προς τα βόρεια την άκρη της σημερινής ανατολικής Τουρκίας. Αφού διασχίζουν όλη τη σημερινή Αρμενία, φτάνουν στην άκρη του Εύξεινου Πόντου. Το ανάγλυφο της περιοχής χαρακτηρίζεται από θηριώδεις ορεινούς όγκους μόνιμα χιονισμένους. Οι “Μύριοι” όμως κατορθώνουν να τους διασχίσουν, πολεμώντας παράλληλα εναντίων των περσικών στρατευμάτων, καθώς και των άγριων τοπικών φυλών.
Το στράτευμα αποδεκατίζεται, πάρα πολλοί χάνουν τα άκρα τους από τις κακουχίες και τους παγετώνες, πλην καταφέρνουν να φτάσουν στη θάλασσα, κοντά στις ελληνικές αποικίες, και να σωθούν. Τα κατορθώματά τους υμνούνται από τη νεότερη ελληνική παιδεία ως το απαύγασμα του σθένους και της στρατιωτικής ικανότητας της φυλής μας. Κανείς όμως δεν είπε στους μαθητές μας τι ακριβώς ήταν αυτοί οι υπέροχοι Μύριοι που δοξάζουμε.
Πρόκειται για ένα τσούρμο από τυχοδιώκτες και μαχαιροβγάλτες, που ζούνε νοικιάζοντας το σπαθί τους σε όποιον δίνει τα περισσότερα. Είναι μισθοφόροι με όλη τη σημασία της λέξης. Στη συγκεκριμένη εκστρατεία μισθώνονται από τον Πέρση σατράπη της Μικράς Ασίας, Κύρο. Ο Κύρος θέλει να υφαρπάξει τον θρόνο από τον αδερφό του, Αρταξέρξη. Ο Κύρος τους οδηγεί ως τα Κούναξα, αλλά μετά την ήττα του οι Μύριοι απομένουν ξέμπαρκοι στο κέντρο της αυτοκρατορίας. Χωρίς καμία άλλη λύση στη διάθεσή τους παρά να κατευθυνθούν προς τη θάλασσα – η άλλη τους επιλογή ήταν να σφαγούν.
Καλό είναι στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα υπήρξε τροφοδότης μισθοφόρων για όλους τους πλούσιους βασιλιάδες και σατράπες της ευρύτερης περιοχής. Ειδικά μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικοί που είχαν φάει τα νιάτα τους στις στρατιωτικές συγκρούσεις και δεν ξέρουν να κάνουν τίποτα άλλο, συνωστίζονται στα λιμάνια του Αιγαίου, αναζητώντας αφεντικό που θα πλήρωνε για το σπαθί τους.
Δεν μένουν για πολύ καιρό άνεργοι. Οι Πέρσες διαθέτουν ανεξάντλητο ανθρώπινο δυναμικό, ιππείς, τοξότες, λογιών λογιών πολύχρωμες φυλές απ΄ τις παρυφές της αυτοκρατορίας, που πολεμούν με άρματα κι ελέφαντες, μειονεκτούν όμως πάντα στο βασικό όπλο. Στο βαρύ πεζικό, εκεί όπου δεν έχει σημασία το πλήθος, αλλά η ομαδική τεχνική. Η συμπαγής ελληνική φάλαγγα, που πάνω της διαλύονται τα πολυπληθέστερα κύματα των ατάκτων και των ιππέων, που χώνεται σαν σιδερένιος βραχίονας στην καρδιά του εχθρικού στρατεύματος και το κατασφάζει, είναι περιζήτητη από όποιον ξεκινά πόλεμο.
Οι Πέρσες πληρώνουν πολύ χρυσάφι για να αποκτήσουν αυτό το απόλυτο όπλο της αρχαιότητας. Κατά συνέπεια, προσελκύουν όλους τους τυχοδιώκτες, λιποτάκτες, μαχαιροβγάλτες, δραπέτες και αποστάτες της ελληνικής αρχαιότητας. Όλοι οι Έλληνες άρρενες είναι εκπαιδευμένοι στη φάλαγγα από νεαρή ηλικία, οπότε ένας στρατηγός περιοδεύει στα μεγάλα ελληνικά λιμάνια και μαζεύει όσους θέλει. Περιττεύει μάλιστα να διευκρινήσουμε ότι μέρος της αδρής πληρωμής αυτών των τυχοδιωκτών προέρχεται από το πλιάτσικο των πόλεων που καταλαμβάνουν. Και περιττεύει ακόμα περισσότερο να πούμε ότι αυτά τα τσούρμα των σκυλιών του αρχαίου πολέμου δεν είναι και οι πιο άξιοι εκπρόσωποι του ευγενούς αρχαιοελληνικού πολιτισμού μας. Τα πατριωτάκια μας έφευγαν φορτωμένα χρυσάφι, αφήνοντας πίσω τους στάχτες και πτώματα.